Hydroksyzyna — działanie, dawkowanie, zamienniki

Co to jest hydroksyzyna?

Hydroksyzyna to lek z grupy przeciwlękowych, wydawany wyłącznie na receptę. To jeden z najpowszechniej stosowanych leków uspokajających — skutecznie blokuje receptory neuroprzekaźników odpowiadających za uczucie napięcia i niepokoju. Najczęściej ma formę tabletek (o zawartości 10 lub 25 mg hydroksyzyny), jednak może być stosowany również w postaci syropu lub ampułek (zawierających roztwór do wstrzykiwania).

Określenia „hydroksyzyna” używa się potocznie w odniesieniu do leków, w których hydroksyzyna jest substancją czynną. Są takie preparaty apteczne jak: Atarax, Hydroxyzinum Adamed, Hydroxyzine Orion, Hydroxyzinum Polfarmex.

Działanie hydroksyzyny

Hydroksyzyna działa uspokajająco i przeciwlękowo. Hamuje aktywność mózgu w warstwie podkorowej ośrodkowego układu nerwowego, przez co obniża uczucie napięcia, stresu.

Hydroksyzyna wykazuje również działanie przeciwhistaminowe, czyli antyalergiczne. Stosowana jest w celu łagodzenia świądu towarzyszącego pokrzywce czy atopowemu zapaleniu skóry.

Czy hydroksyzyna uzależnia?

Hydroksyzyna nie jest substancją uzależniającą — szczególnie jeśli jest stosowana zgodnie z obowiązującymi zaleceniami. Europejska Agencja Leków (EMA) jrekomenduje stosowanie możliwie najmniejszej skutecznej dawki preparatu. Dodatkowo terapia hydroksyzyną zazwyczaj jest krótkotrwała. To wszystko sprawia, że przypadku hydroksyzyny nie notuje się przypadków uzależnień.

Czy hydroksyzyna obniża ciśnienie?

Jednym z rzadkich działań niepożądanych hydroksyzyny jest obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Hydroksyzyna jest lekiem uspokajającym i przeciwlękowym. Takie właściwości pośrednio mogą wpływać na ciśnienie. U osób zestresowanych krew krąży szybciej, a działanie uspokajające leku sprawia, że zaczyna krążyć wolniej, przez co obniża się jej ciśnienie.

Czy hydroksyzyna usypia?

Hydroksyzyna działa uspokajająco i wyciszająco, przez co ułatwia zasypianie i poprawia jakość snu. Lek często stosuje się w leczeniu bezsenności.

Dawkowanie hydroksyzyny

Dawka hydroksyzyny zależy głównie od leczonej dolegliwości oraz wieku pacjenta.

U osób dorosłych stosuje się:

• w leczeniu stanów lękowych i napięcia nerwowego - 50 mg na dobę w 2-3 dawkach (dawkę można zwiększyć w skrajnych przypadkach do nawet 300 mg);
• w terapii bezsenności - 10 mg przyjmowanych pół godziny przed snem (dawkę można zwiększyć do 25 mg);
• w leczeniu świądu - 25 mg na dobę.

W przypadku osób w podeszłym wieku dawka jest zazwyczaj zmniejszana o połowę.

U dzieci dawka hydroksyzyny przeliczana jest w stosunku do masy ciała. Przyjmuje się, że na każdy kilogram przypadają 2 mg hydroksyzyny. Jeśli masa dziecka przekracza 40 kg, maksymalna dawka rośnie do 100 mg na dobę.

Jak przyjmować hydroksyzynę?

Ważne, aby hydroksyzynę:

• przyjmować po posiłku, a nie przed;
• popijać szklanką wody;
• przyjmować w najmniejszej skutecznej dawce (bezwzględnie nie należy przekraczać maksymalnej dawki dobowej);
• stosować doraźnie lub krótkotrwale (kuracja tym lekiem nie powinna odbywać się przez dłuższy czas w trybie ciągłym).

Po jakim czasie działa hydroksyzyna?

Hydroksyzyna działa już po 10-15 minutach jeśli przyjmiemy ją w formie syropu. W przypadku tabletek czas ten wydłuża się do 30-45 minut.

Maksymalne działanie preparatu występuje po około 2 godzinach od przyjęcia.

Czas działania hydroksyzyny zależy od przyjętej dawki i metabolizmu organizmu, jednak zakłada się, że średnio wynosi 6-8 godzin. U pacjentów w podeszłym wieku czas ten może się wydłużyć do 29 godzin, a u osób z niewydolnością wątroby — aż do 37 godzin.

Przedawkowanie hydroksyzyny

Hydroksyzyna może być śmiertelna — w zależności od organizmu, przyjęcie od 0,5 do 5 g na kilogram masy ciała stanowi zagrożenie dla życia. O ostrym przedawkowaniu mówimy po jednorazowym przyjęciu minimum 2000 mg hydroksyzyny — taka dawka może skutkować śpiączką.

O przedawkowaniu hydroksyzyny mogą świadczyć następujące objawy:

• poczucie senności, którego nie można przezwyciężyć;
• słabość, uczucie jak przed omdleniem;
• nudności i wymioty;
• drgawki.

Jeśli po przyjęciu hydroksyzyny odczuwasz powyższe dolegliwości, skontaktuj się z lekarzem.

Hydroksyzyna — komu jest zalecana?

Hydroksyzyna przepisywana jest głównie osobom w stanach lęku i niepokoju, jednak może być stosowana również u pacjentów:

• z zaburzeniami nerwicowymi;
• nadmiernie pobudzonych psychoruchowo;
• z zaburzeniami lub epizodami psychotycznymi (urojeniami, halucynacjami, omamami);
• z wypryskiem atopowym lub kontaktowym;
• przed lub po operacji — jako lek uspokajający.

Hydroksyzyna dla dzieci

Zgodnie z zaleceniami producentów leków, hydroksyzynę można podawać dzieciom już od 1. roku życia. Część lekarzy decyduje się jednak na podanie hydroksyzyny jeszcze młodszym maluchom, o ile są ku temu powody medyczne. Hydroksyzyna nie wpływa na działanie kory mózgowej, nie zaburza pamięci i nie uzależnia, w związku z czym jej stosowanie u najmłodszych jest bezpieczne.

Hydroksyzynę podaje się dzieciom, aby:

• złagodzić uczucie niepokoju;
• obniżyć napięcie mięśniowe;
• zmniejszyć liczbę wybudzeń w nocy;
• złagodzić objawy alergii, w tym świąd, pokrzywkę;
• poprawić komfort malucha z zapaleniem skóry, wypryskami;
• ograniczyć wymioty.

Kiedy nie stosować hydroksyzyny?

Hydroksyzyny nie powinny przyjmować osoby:

• o niskim stężeniu magnezu i/lub potasu we krwi;
• po ataku serca;
• z jaskrą;
• z przewlekłą niewydolnością serca lub innymi poważnymi problemami kardiologicznymi;
• z powiększoną prostatą;
• z nadciśnieniem;
• z astmą;
• z chorobami nerek i wątroby;
• z wrzodami;
• z niedrożnością jelit;
• mające napady drgawkowe.

Przyjmowanie hydroksyzyny a ciąża i karmienie piersią

Kobiety w ciąży i karmiące piersią nie powinny stosować hydroksyzyny. Preparat przenika przez łożysko do płodu w tak dużym stopniu, że stężenie hydroksyzyny u dziecka może być znacznie wyższe niż u matki. To z kolei może powodować hipotonię (niedociśnienie tętnicze) i zaburzenia ruchowe u płodu lub być przyczyną niedotlenienia u noworodka.

Kobiety karmiące piersią, u których konieczne jest stosowanie hydroksyzyny, powinny przerwać karmienie, aby lek nie trafił do organizmu dziecka wraz z mlekiem matki.

Hydroksyzyna a prowadzenie pojazdów

Warto wstrzymać się z przyjmowaniem leku przed prowadzeniem pojazdów. Hydroksyzyna zaburza sprawność psychomotoryczną i potęguje uczucie senności. To przekłada się na obniżoną zdolność koncentracji oraz spowolnienie czasu reakcji, co może bezpośrednio wpłynąć na bezpieczeństwo kierowcy i innych uczestników ruchu.

Hydroksyzyna skutki uboczne

Jak każdy lek, hydroksyzyna może powodować skutki uboczne:

• bóle lub uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej;
• duszności;
• przyspieszone bicie serca;
• nieregularne tętno;
• kaszel;
• trudności z przełykaniem;
• zawroty głowy;
• osłabienie;
• swędzenie skóry, wysypkę;
• opuchliznę w obrębie twarzy (obrzęk powiek, języka).

Do rzadko występujących skutków ubocznych należą:

• drżenie rąk i nóg;
• suchość w ustach;
• ból głowy;
• wrażenie słyszenia lub widzenia rzeczy, których nie ma.

Interakcje hydroksyzyny z innymi substancjami

Alkohol

Alkohol potęguje działanie hydroksyzyny. Jednoczesne przyjmowanie leku i alkoholu może skutkować otępieniem, sennością oraz zaburzeniem zdolności psychomotorycznych.

Inne leki

Ze względu na zwiększone ryzyko zaburzeń rytmu serca nie należy stosować hydroksyzyny w połączeniu z:

• z lekami przeciwarytmicznymi klasy IA (dyzopiramid, chinidyna) i klasy III (sotalol, amiodaron);
• niektórymi lekami przeciwpsychotycznymi (np. haloperydol);
• niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi (np. escitalopram, citalopram);
• niektórymi antybiotykami (lewofloksacyna, erytromycyna, oksyfloksacyna);
• niektórymi lekami stosowanymi w chorobach układu pokarmowego (np. prukalopryd);
• niektórymi lekami przeciwnowotworowymi (np. wandetanib, toremifen).

Niewskazane jest łączenie hydroksyzyny z lekami działającymi depresyjnie na układ nerwowy, tj.:

• opioidowymi i nieopioidowymi lekami przeciwbólowymi,
• barbituranami,
• lekami uspokajającymi i nasennymi.

Niebezpieczne jest przyjmowanie hydroksyzyny równolegle z trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi (TLDP). Leki te mają działanie kardiotoksyczne — ich łączenie z hydroksyzyną może skutkować uszkodzeniem mięśnia sercowego.

Hydroksyzyna może również nasilać działanie:

• leków przeciwzakrzepowych,
• leków przeciwhistaminowych,
• neuroleptyków.

Zamienniki hydroksyzyny