Badanie wykonane na zlecenie uPacjenta na rzecz kampanii Pobierz Zdrowie wykazało, że aż 86% Polaków poszukuje informacji na temat zdrowia w Internecie (zwłaszcza na portalach internetowych). Najpopularniejsze źródła online to portale internetowe (71%) i YouTube (20%). Nic dziwnego – w końcu dostęp do doktora Google mamy na wyciągnięcie ręki. Jednak kiedy chęć doedukowania się w kwestiach zdrowotnych zamienia się w obsesyjne poszukiwanie informacji o rzekomych objawach, mamy do czynienia z cyberchondrią. Dowiedz się więcej o tym zjawisku!
Co to jest cyberchondria?
Cyberchondria to zaburzenie lękowe, w którym osoba na nią cierpiąca kompulsywnie wyszukuje informacji o zdrowiu w internecie, co potęguje strach przed zachorowaniem. To zjawisko coraz częstsze, bo dostęp do internetu staje się powszechny, a posiadanie smartfona – standardem, nawet wśród dzieci. Ponadto wzmożony czas niepokoju, jakim była pandemia COVID-19, dodatkowo sprzyjała wykształceniu się cyberchondrii u osób podatnych.
Cyberchondria a hipochondria
Cyberchondria powiązana jest z hipochondrią. Oba zaburzenia charakteryzują się występowaniem natrętnych myśli, które nakręcają spiralę strachu o zdrowie, jak również nieufnością do lekarzy. Mariusz Duplaga i Mateusz Kabryn z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie zaznaczają, że to, co odróżnia oba stany to poczucie przymusu wykonywania konkretnej aktywności, w przypadku cyberchondrii – wyszukiwania informacji o chorobach czy objawach. Naukowcy zauważają też, że hipochondria często wiąże się z doświadczeniem choroby w rodzinie, podczas gdy w cyberchondrii lęk o zdrowie jest inspirowany informacjami napotkanymi w sieci.
Cyberchondrią jest zatem (przykładowo) scenariusz, w którym napotykasz w mediach społecznościowych informację o poważnej chorobie, której głównym objawem jest ból brzucha, i myślisz sobie: „kurczę, mnie też ostatnio bolał brzuch”. Rozpoczynasz więc wielogodzinny research, który generuje w Tobie coraz większy lęk. Aby go zredukować, konsultujesz się ze specjalistą, który dementuje Twoje przypuszczenia, jednak mimo to nie czujesz się uspokojony. Sprawdzasz więc ponownie… Koło się zamyka, lecz nie przestaje się kręcić.
Przyczyny cyberchondrii
Choć łatwy dostęp do sieci sprzyja cyberchondrii, to nie internet powoduje to zaburzenie lękowe. Duplaga i Kabryn zaznaczają, że przekładanie się uwarunkowań na wystąpienie zaburzeń natury psychicznej wydaje się związane z szeregiem czynników. Wśród możliwych przyczyn cyberchondrii wymienia się:
- indywidualne predyspozycje do zaburzeń lękowych;
- życie w dużym stresie (jak np. miało to miejsce podczas pandemii COVID-19 lub napięcie spowodowane sytuacją rodzinną związaną z chorobą);
- dorastanie z rodzicem-hipochondrykiem.
To, jak radzimy sobie ze stresem, ma wpływ na wykształcenie się zaburzeń lękowych. Cyberchondria jest zaburzeniem, które należy leczyć u psychologa lub psychoterapeuty. To najskuteczniejszy sposób, by poczuć się lepiej i zyskać spokój.
Kogo częściej dotyka cyberchondria?
Ayat El-Zayat i in. tłumaczą, że osoby dotknięte cyberchondrią zwykle mają niską świadomość kwestii zdrowotnych i są uzależnione od smartfonów. Inne badania dodają, że bardziej narażone są: kobiety, osoby młodsze, pacjenci z historią chorób psychicznych (np. depresją) oraz osoby, które często korzystają z mediów społecznościowych. Doktor Thomas Fergus z Baylor University mówi, że cyberchondryków łączy również trudność w przeżywaniu niepewności.
Paradoksalnie posiadanie pewnej wiedzy medycznej oraz świadomego krytycyzmu względem czytanych informacji (co El-Zayat i in. nazywają health literacy) również sprzyja cyberchondrii! Osoby wyposażone w takie narzędzia wierzą bowiem, że wyszukiwanie informacji zdrowotnych może lepiej przygotować ich na wizytę u lekarza oraz pozwoli im wesprzeć specjalistę w ich diagnozie i leczeniu.
Cyberchondria w celu autodiagnozy
Zdarza się, że poszukiwanie informacji zdrowotnej w internecie ma charakter misji autodiagnozy, czyli samodzielnego stwierdzenia u siebie choroby czy schorzenia. Lekarze to zauważają i zdarza się, że wprost wyrażają swoją dezaprobatę. Badanie wykonane na zlecenie uPacjenta na rzecz kampanii Pobierz Zdrowie pokazało, że to na sugestie badań zaczerpniętych z Internetu lekarze najczęściej odmawiają przepisania skierowania (46%), zwłaszcza jeżeli źródłem są social media (TikTok, Instagram, Facebook). Zdecydowanie bardziej skorzy są do wystawienia skierowania, jeżeli sugestia pochodzi od kolegów, koleżanek czy członków rodziny pacjenta (odmowy tylko w 34% przypadków).
Warto pamiętać, że lekarz jest jedyną właściwą osobą, która może stawiać diagnozę. Posiada szeroką wiedzę medyczną, która umożliwia im zrozumienie złożonych interakcji w organizmach ludzkich, potrafi ocenić, kiedy objawy wskazują na pewne powszechne choroby, a kiedy jest to coś poważniejszego lub rzadkiego oraz wie, które badania najlepiej wykonać.
Konsekwencje cyberchondrii
Cyberchondria nakręca spiralę strachu, powodując w organizmie stan przewlekłego stresu. Konsekwencją funkcjonowania przez dłuższy czas w napięciu, który powoduje stres, może prowadzić do:
- otyłości,
- cukrzycy typu 2,
- nadciśnienia,
- miażdżycy,
- zespołu jelita drażliwego,
- migren,
- przewlekłych bóli mięśniowych.
Ponadto doktor Ferguson zauważa, że cyberchondria może też prowadzić do problemów finansowych związanych z częstymi wizytami u lekarzy, przyjmowaniu różnych leków i suplementów na własną rękę, zaniedbywania codziennych obowiązków, a nawet utraty pracy.
Czy przesadzasz z konsultacjami z doktorem Google? Wykonaj poglądowy test!
Czy „cyberchondryk” to o Tobie? Sprawdź! Niżej znajdziesz listę pytań, która pomoże Ci ocenić, czy poszukiwanie informacji zdrowotnych robi się… niezdrowe. Kwestionariusz został przygotowany w oparciu o Skalę Cyberchondrii (2013).
- Spędzasz co najmniej 1-3 godzin na wyszukiwaniu w sieci objawów lub ich potencjalnych przyczyn.
- Czytanie informacji zdrowotnych generuje u Ciebie stres i niepokój.
- Chęć wyszukiwania informacji zdrowotnych jest trudna do odparcia.
- Boisz się co najmniej kilku chorób.
- Czujesz potrzebę rozmowy ze specjalistą medycznym, by powiedział Ci, że wszystko jest okej.
- Nawet kiedy konsultujesz się ze specjalistą medycznym, nie wierzysz w jego słowa.
- Mimo wyszukania wcześniej informacji o konkretnym objawie czujesz, że musisz sprawdzić jeszcze raz, co on znaczy. Bywa, że potrafisz kilkukrotnie w ciągu dnia ponawiać research.
Jeśli zgadzasz się z większością twierdzeń możliwe, że warto porozmawiać o swoich odczuciach z psychoterapeutą.
Czy doktor Google powinien zostać zbanowany?
Na koniec pragniemy zaznaczyć, że czytanie informacji zdrowotnych w internecie jest dobre, dopóki nie staje się obsesją. Sami w uPacjenta wierzymy, że dostarczanie internautom sprawdzonej wiedzy medycznej jest częścią edukacji, a być może nawet realnej profilaktyki zdrowia, pomocnej we wprowadzaniu w życie zdrowych nawyków.
Dostęp do wiedzy jest teraz tak łatwy – korzystaj z niego mądrze. Pamiętaj, że wszelkie wątpliwości możesz skonsultować online ze specjalistą medycznym.
Propagatorka zdrowego stylu życia oraz uprawiania sportu. Wolne chwile spędza na sali treningowej, ćwicząc akrobatykę powietrzną. Interesuje się psychologią oraz fizjologią człowieka. Autorka tekstów o tematyce medycznej, well-beingowej oraz lifestyle’owej.
Pokaż więcej
Swoje doświadczenie w pracy diagnosty zbierał w pracowni serologii transfuzjologicznej oraz pracowni cytogenetycznej. Tytuł magistra uzyskał na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Stara się poszerzać swoją wiedzę poprzez udział w szkoleniach oraz kursach. Diagnostyka laboratoryjna jest dziedziną medycyny, która dynamicznie się rozwija oraz jest istotnym elementem postępowania diagnostycznego, dlatego uważa, że systematyczne wykonywanie badań laboratoryjnych może wspomóc pacjentów we wczesnym wykrywaniu chorób oraz wspierać w utrzymaniu zdrowego stylu życia.
Pokaż więcej
