Badania na płodność: lista dla kobiet i mężczyzn

Badania na płodność u kobiet

Badania na płodność u kobiet obejmują bardzo szeroki zakres - od szczegółowych badań hormonalnych po ogólne badania krwi pozwalające generalnie ocenić stan zdrowia organizmu. Przydatne będzie również badanie ultrasonograficzne.

Poziom hormonu antymüllerowskiego (AMH)

Badanie pozwalające ocenić stan rezerwy jajnikowej. Warto wiedzieć, że hormon AMH produkowany jest zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn - jednak to właśnie u kobiet pełni bardzo ważną funkcję. Hormon ten reguluje dojrzewanie pęcherzyków zawierających komórkę jajową. Badanie stężenia AMH pozwala więc ocenić szanse kobiety na naturalne poczęcie dziecka oraz ustalić odpowiedni protokół terapii hormonalnej (dla pacjentek przygotowujących się np. do in vitro). Pozwala to zapobiec sytuacji, w której kobieta zaplanowała pierwszą ciążę zbyt późno w stosunku do rezerwy komórek jajowych, pozbawiając się w ten sposób szansy na dziecko. Jeśli jest podwyższony w stosunku do norm, może wskazywać na zespół policystycznych jajników. Badanie to można wykonać w dowolnym dniu cyklu menstruacyjnego. [6]

Poziom hormonu folikulotropowego (FSH)

Jest to jeden z hormonów, które odpowiadają za prawidłowe działanie całego układu rozrodczego u kobiet. Hormon folikulotropowy pobudza wzrost i dojrzewanie pęcherzyków zawierających komórki jajowe w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego. Warto pamiętać, że cykl miesięczny dzieli się na fazę folikularną oraz lutealną - przedzielone są one szczytem wydzielania FSH i hormonu luteinizującego (LH).

Od połowy cyklu, czyli po szczycie wydzielania tych hormonów, następuje owulacja. Badanie poziomu FSH pozwala wykryć m.in. ewentualne zaburzenia związane ze wczesną menopauzą. Często stężenie FSH mierzone jest łącznie ze stężeniem estradiolu (E2), co według danych literaturowych zwiększa wiarygodność otrzymanych wyników badań. Badanie należy wykonać 2. - 3. dniu cyklu menstruacyjnego. [7]

Inhibina B

To hormon produkowany przez prekursory komórek jajowych (a także przysadkę). Niskie stężenia inhibiny B świadczą o zmniejszeniu czynności jajników i spadku szans na powodzenie położnicze. Poziomy FSH i inhibiny B uzależnione są od fazy cyklu miesiączkowego, co z kolei wymusza na pacjentce wykonanie oznaczenia konkretnie w 3 dniu cyklu. [8]

Poziom prolaktyny

Jego zbadanie pozwala na diagnozowanie ewentualnych zaburzeń miesiączkowania i owulacji. [9]

Cytologia

To podstawowe profilaktyczne badanie ginekologiczne, które regularnie powinna wykonywać każda kobieta. Dzięki temu możliwe jest rozpoznanie nowotworów szyjki macicy (a także stanów przednowotworowych w ich wczesnym stadium). Badanie polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy. Jest ono z reguły bezbolesne - może powodować jedynie niewielki dyskomfort. 

Pobrany wymaz jest następnie jest badany pod mikroskopowo. W ten sposób ocenia się komórki nabłonka szyjki macicy i wykrycie np. komórek rakowych. Regularne wykonywanie cytologii pozwala na wczesne wykrycie zmian i szybkie wdrożenie leczenia, co daje duże szanse na całkowite wyleczenie. Co więcej, badanie to można wykonać zupełnie bezpłatnie w ramach profilaktyki antynowotworowej. Dowiedz się więcej o tym badaniu ginekologicznym.

Histeroskopia

Badanie pozwala na ocenę budowy jamy macicy. Co ważne, w czasie trwania badania lekarz ma również możliwość usunięcia ewentualnych nieprawidłowości - jak polipy, mięśniaki czy zrosty. Badanie wykonywane jest za pomocą endoskopu, który wprowadzany jest do dróg rodnych. Dzięki temu może dokładnie obejrzeć wnętrze, a także zdiagnozować nieprawidłowości - zwłaszcza w obrębie endometrium.

W czasie badania można ocenić także stan szyjki macicy i ujścia jajowodów. Wskazaniem do wykonania badania są zaburzenia miesiączkowania, niepłodność lub poronienia, nieprawidłowości stwierdzone w czasie USG macicy, a także podejrzenie wad lub ryzyko przerwania ciągłości ściany macicy. Badanie może zakończyć się pobraniem wycinków do dalszej diagnostyki. [10]

Badania hormonów tarczycy

Wykonuje się je, aby wykluczyć choroby tarczycy, które często stoją na przeszkodzie zajściu w ciążę. Badanie poziomu TSH, czyli hormonu tyreotropowego, pozwala ocenić pracę gruczołu tarczycy, a więc umożliwia wykrycie jej niedoczynności lub nadczynności. Tarczyca ma wpływ na pracę całego organizmu, a więc również układu rozrodczego. Należy pamiętać, że choroby tarczycy są częstą przyczyną zaburzeń płodności. [11]

Kariotyp

Jest to podstawowe badanie genetyczne, które umożliwia wykrycie wszelkich nieprawidłowości, które mogą być przyczyną chorób genetycznych przyczyniających się do niepłodności. [12]

Gen CFTR

Genetyczne badanie umożliwiające wykrycie mutacji w genie CFTR, który odpowiada np. za rozwój mukowiscydozy. U kobiet mutacja ta może wywoływać zaburzenia miesiączkowania np. wtórny zanik miesiączki lub wydzielanie zbyt gęstego śluzu, który utrudnia plemnikom dotarcie do komórki jajowej. [13]

Badania na obecność wirusów i chorób zakaźnych

Badania te należy wykonać, aby wykluczyć obecność poważnych infekcji, które mogą osłabiać odporność kobiety i płodność.

Przezpochwowe badanie USG

Należy je wykonać w 2.-5. dniu cyklu. W jego trakcie lekarz ocenia liczbę pęcherzyków o średnicy 2-10 mm. Badanie USG pozwala ocenić strukturę jajników, jajowodów i macicy oraz grubość endometrium (błony śluzowej macicy). Wykryje też ewentualne wady w budowie, endometriozę, czy mięśniaki, które mogą utrudniać zajście w ciążę.

Podstawowe badania krwi

Badania krwi pokażą ewentualne toczące się w organizmie stany zapalne.