Pakiet ALEX: Molekularna diagnostyka alergii IgE-zależnej

Molekularna diagnostyka alergii (CRD, Component Resolved Diagnostics) to najnowocześniejsze podejście do rozpoznawania przyczyn uczuleń, pozwalające na precyzyjną identyfikację białek odpowiedzialnych za reakcję alergiczną. W przeciwieństwie do tradycyjnych testów opartych na pełnych ekstraktach alergenowych, diagnostyka komponentowa rozkłada źródło alergenu (np. orzech ziemny) na pojedyncze cząsteczki (komponenty/molekuły alergenowe), dostarczając znacznie bardziej szczegółowych informacji.

Test ALEX (Allergy Explorer) to innowacyjny, multiparametrowy test, który umożliwia jednoczesny, ilościowy pomiar przeciwciał klasy IgE przeciwko 117 ekstraktom alergenowym i 178 molekułom (komponentom) alergenowym, co daje łącznie 295 parametrów. Jest to obecnie najszersze i najbardziej zaawansowane narzędzie w diagnostyce alergii IgE-zależnej, pokrywające ponad 99% rutynowych potrzeb diagnostycznych.

Kluczowe zalety i innowacyjność testu ALEX:

• Precyzyjne rozróżnienie uczulenia pierwotnego od reakcji krzyżowych. Test pozwala zidentyfikować, która konkretnie molekuła jest przyczyną objawów. Umożliwia to odróżnienie pierwotnej, groźnej alergii (np. na orzechy) od łagodniejszych objawów wynikających z reakcji krzyżowej z alergenami wziewnymi (np. pyłkiem brzozy).
• Ocena ryzyka ciężkich reakcji alergicznych. Identyfikacja uczulenia na określone komponenty (np. białka zapasowe w orzechach, nsLTP w owocach, zbożach) pozwala oszacować ryzyko wystąpienia ciężkich reakcji systemowych, w tym wstrząsu anafilaktycznego. Z kolei uczulenie na inne białka (np. z rodziny PR-10) jest zazwyczaj związane z łagodniejszymi objawami, takimi jak zespół alergii jamy ustnej (OAS).
• Identyfikacja alergii na produkty surowe i przetworzone. Różne komponenty alergenowe mają różną odporność na temperaturę i trawienie. Test ALEX pozwala określić, czy pacjent musi unikać danego pokarmu w każdej postaci, czy też reakcja występuje tylko po spożyciu surowego produktu, a wersja gotowana lub pieczona będzie tolerowana i bezpieczna.
• Wbudowany inhibitor CCD. Test jako jedyny na rynku posiada zintegrowany inhibitor krzyżowo-reaktywnych determinant węglowodanowych (CCD). Struktury te, obecne w wielu alergenach roślinnych i jadach owadów, są częstą przyczyną wyników fałszywie dodatnich w innych testach serologicznych. Dzięki blokadzie CCD wynik testu ALEX jest bardziej wiarygodny i specyficzny.

Wykonanie testu ALEX jest rekomendowane w sytuacjach, gdy tradycyjna diagnostyka jest niewystarczająca lub wymagana jest bardzo precyzyjna informacja:

• W przypadku alergii wieloważnej (polisensytyzacji/polialergia), gdy pacjent ma dodatnie wyniki na wiele, pozornie niezwiązanych ze sobą alergenów, a obraz kliniczny jest niejasny.
• Przy niezgodności wyników badań z objawami klinicznymi, gdy wyniki testów skórnych lub klasycznych testów z krwi nie tłumaczą dolegliwości pacjenta.
• Po przebyciu ciężkich reakcji alergicznych, w tym anafilaksji, w celu precyzyjnej identyfikacji molekuł wysokiego ryzyka i zaplanowania dalszego postępowania.
• Przed kwalifikacją do immunoterapii swoistej (odczulania). Test pozwala potwierdzić uczulenie na główne komponenty alergenowe, co jest warunkiem skuteczności odczulania.
• U pacjentów z objawami zespołu pyłkowo-pokarmowego, w celu zróżnicowania alergii pierwotnej od krzyżowej i sformułowania precyzyjnych zaleceń dietetycznych.
• Gdy wprowadzona dieta eliminacyjna nie przynosi oczekiwanej poprawy.
• U pacjentów z wysokim stężeniem całkowitego IgE lub eozynofilią w morfologii krwi o nieustalonej przyczynie.

Test ALEX jest przeznaczony dla pacjentów w każdym wieku, od niemowląt po osoby starsze, którzy wymagają najdokładniejszej dostępnej diagnostyki alergologicznej. Polecany jest szczególnie:

• Pacjentom ze złożonymi i wieloczynnikowymi objawami alergicznymi, takimi jak nieżyt nosa, astma, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry czy dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
• Dzieciom i dorosłym z alergią pokarmową, w celu oceny ryzyka ciężkich reakcji i ustalenia, czy tolerancja na dany pokarm może rozwinąć się z wiekiem.
• Pacjentom, u których podejrzewa się liczne reakcje krzyżowe, aby stworzyć ich indywidualny profil uczulenia.
• Osobom przygotowującym się do immunoterapii swoistej (odczulania), w celu optymalnego doboru składu szczepionki.
• Wszystkim, którzy chcą uzyskać pełny i wiarygodny obraz swoich uczuleń, aby świadomie zarządzać dietą i unikać ekspozycji na szkodliwe alergeny.

Częstotliwość wykonywania testu ALEX zależy od sytuacji klinicznej.

• Diagnostycznie test wykonuje się zazwyczaj jednorazowo, w celu ustalenia kompleksowego, indywidualnego profilu uczuleniowego.
• W niektórych przypadkach, zwłaszcza u dzieci, u których profil uczuleń może się zmieniać z wiekiem, lekarz może zalecić powtórzenie badania za kilka lat w celu monitorowania ewolucji alergii i aktualizacji zaleceń.

Test ALEX nie wymaga specjalnego przygotowania, co czyni go badaniem wygodnym i bezpiecznym.

• Badanie można wykonać o dowolnej porze dnia.
• Nie musisz być na czczo. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce „lipemicznej", czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów.
• Nie ma potrzeby odstawiania leków przeciwalergicznych (antyhistaminowych) ani innych przyjmowanych na stałe preparatów.
• Rano przed badaniem wypij szklankę niegazowanej wody, aby ułatwić pobranie krwi.
• Badanie można bezpiecznie wykonać nawet przy nasilonych objawach alergii lub zmianach skórnych (np. pokrzywka, AZS), co jest przeciwwskazaniem dla testów skórnych.

• Test ALEX, dzięki zaawansowanej technologii, minimalizuje wpływ czynników zakłócających.
• Dzięki zastosowaniu inhibitora CCD, wpływ przeciwciał anty-CCD na wynik jest praktycznie wyeliminowany, co zapobiega fałszywie dodatnim rezultatom.
• Leczenie immunosupresyjne lub terapia biologiczna (np. omalizumabem) mogą wpływać na produkcję przeciwciał IgE. Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach.
• Bardzo wysokie stężenie IgE całkowitego w skrajnych przypadkach może teoretycznie powodować niespecyficzne reakcje, jednak technologia testu jest zaprojektowana w celu minimalizacji tego efektu.

Wynik testu ALEX przedstawiany jest ilościowo (w kUA/L) dla każdego z 295 alergenów. Pozwala to na niezwykle precyzyjną interpretację, którą zawsze powinien przeprowadzić doświadczony lekarz alergolog.

• Wynik pozwala zidentyfikować molekułę pierwotnie uczulającą. Na przykład, u pacjenta z alergią na pyłek brzozy i objawami po zjedzeniu surowego jabłka, test wykaże wysokie stężenie IgE dla Bet v 1 (główny, pierwotny alergen brzozy) i prawdopodobnie dla Mal d 1 (homolog Bet v 1 w jabłku). Wskazuje to na zespół pyłkowo-pokarmowy, a nie na odrębną, pierwotną alergię na jabłko.
• Stwierdzenie uczulenia na stabilne termicznie i odporne na trawienie komponenty, takie jak białka zapasowe (np. Ara h 2 w orzechu ziemnym) czy białka transportujące lipidy nsLTP (np. Pru p 3 w brzoskwini), wiąże się z wysokim ryzykiem reakcji ogólnoustrojowych, w tym anafilaksji, nawet po spożyciu przetworzonej żywności.
• Uczulenie na termolabilne białka z rodziny PR-10 (np. Bet v 1, Mal d 1) lub profiliny często oznacza, że pacjent może bezpiecznie spożywać dany owoc lub warzywo po obróbce termicznej (gotowaniu, pieczeniu), która niszczy strukturę alergenu.
• Skuteczność odczulania jest znacznie wyższa, gdy pacjent jest uczulony na główne, specyficzne gatunkowo komponenty alergenu (np. Phl p 1 i Phl p 5 dla tymotki łąkowej), a nie tylko na panalergeny reagujące krzyżowo (np. profiliny, polkalcyny).