Dehydrogenaza mleczanowa (LDH)

Badanie stężenia dehydrogenazy mleczanowej (LDH) to pomiar aktywności we krwi enzymu, który jest obecny w cytoplazmie praktycznie wszystkich komórek Twojego ciała. LDH odgrywa kluczową rolę w procesie beztlenowego metabolizmu glukozy, czyli w produkcji energii w warunkach niedoboru tlenu.

Enzym ten jest wszechobecny, ale jego największe stężenie występuje w tkankach o wysokiej aktywności metabolicznej, takich jak:

• Serce
• Mięśnie szkieletowe
• Wątroba
• Nerki
• Mózg
• Płuca
• Krwinki czerwone (erytrocyty)

W normalnych warunkach aktywność LDH we krwi jest stosunkowo niska. Jednak gdy dochodzi do uszkodzenia lub rozpadu (lizy) komórek w dowolnym miejscu organizmu, ich zawartość, w tym enzym LDH, jest uwalniana do krwiobiegu. Wzrost aktywności LDH we krwi jest zatem bardzo czułym, ale wysoce niespecyficznym sygnałem alarmowym, który informuje, że w organizmie doszło do uszkodzenia tkanek.

Badanie aktywności LDH jest zlecane w celu oceny rozległości uszkodzenia tkanek w przebiegu różnych stanów chorobowych.

Lekarz może zlecić badanie w sytuacjach, takich jak:

• Podejrzenie uszkodzenia tkanek o niejasnej przyczynie, gdy występują niespecyficzne objawy, takie jak przewlekłe zmęczenie, bóle czy gorączka, a lekarz poszukuje ogólnego wskaźnika toczącego się procesu chorobowego.
• Diagnostyka i monitorowanie niedokrwistości hemolitycznych. W anemiach, w których dochodzi do przedwczesnego rozpadu czerwonych krwinek, uwalniane z nich duże ilości LDH prowadzą do znacznego wzrostu aktywności tego enzymu we krwi.
• Ocena zaawansowania i monitorowanie leczenia niektórych chorób nowotworowych. W onkologii LDH jest ważnym czynnikiem prognostycznym. Wysokie stężenie może wskazywać na dużą masę guza, szybkie tempo jego wzrostu lub obecność przerzutów. Spadek LDH w trakcie terapii jest dobrym sygnałem prognostycznym. Badanie jest szczególnie przydatne w przypadku nowotworów układu chłonnego (chłoniaki), białaczek, raka jądra czy czerniaka.
• Różnicowanie przyczyn płynu w jamach ciała. Pomiar LDH w płynie z jamy opłucnej, osierdzia czy otrzewnej pomaga odróżnić przesięk (płyn o niskiej zawartości białka i komórek, np. w niewydolności serca) od wysięku (płyn bogaty w białko i komórki, typowy dla stanów zapalnych i nowotworów).

Badanie to nie jest standardowym testem profilaktycznym. Jest ono narzędziem diagnostycznym i prognostycznym w określonych sytuacjach klinicznych. Kto powinien je wykonać?

• Pacjenci z podejrzeniem anemii hemolitycznej, jeśli występują objawy takie jak żółtaczka, osłabienie, a morfologia krwi jest nieprawidłowa, wysoki poziom LDH w połączeniu z niską haptoglobiną i wysoką bilirubiną silnie sugeruje ten typ niedokrwistości.
• Pacjenci onkologiczni. U osób z diagnozą niektórych nowotworów (zwłaszcza chłoniaków, białaczek, nasieniaków), badanie LDH jest ważnym elementem oceny stopnia zaawansowania choroby, rokowania i odpowiedzi na leczenie.
• Osoby po ciężkich urazach lub z rozległym uszkodzeniem mięśni. Pomiar LDH pomaga ocenić skalę uszkodzenia tkanek.
• Pacjenci w trakcie diagnostyki różnicowej niespecyficznych objawów. Wzrost LDH może być pierwszą wskazówką, która ukierunkuje dalsze, bardziej specyficzne badania w poszukiwaniu uszkodzonego narządu.

Częstotliwość badania jest ściśle uzależniona od stanu klinicznego pacjenta i celu badania.

• Diagnostycznie zazwyczaj wykonuje się je jednorazowo.
• W monitorowaniu leczenia onkologicznego częstotliwość ustala lekarz onkolog. Badanie może być powtarzane regularnie, np. przed każdym cyklem chemioterapii, aby ocenić odpowiedź na leczenie.
• W monitorowaniu anemii hemolitycznej lekarz może zlecać badanie cyklicznie w celu oceny aktywności procesu hemolitycznego.

Przygotowanie do badania jest proste, ale kluczowe jest unikanie czynników, które mogą fałszywie zawyżyć wynik.

• Zaleca się, aby badanie wykonać na czczo, co najmniej 8 godzin po ostatnim posiłku.
• Krew najlepiej pobrać w godzinach porannych (7:00-10:00).
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody.
• Należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego na 24 godziny przed badaniem, ponieważ może on prowadzić do mikrouszkodzeń mięśni i wzrostu stężenia LDH.

Ze względu na wszechobecność LDH w organizmie, na jego aktywność wpływa wiele czynników.

• Czynniki fizjologiczne:
• • •
    Noworodki i małe dzieci mają fizjologicznie wyższe stężenia LDH.
  • •
    Wysiłek fizyczny powoduje przejściowy, czasem znaczny wzrost aktywności LDH.
• Czynniki patologiczne:
• • •
    Stany podwyższające stężenie to praktycznie każde uszkodzenie komórek – zawał serca, choroby wątroby (zapalenie, marskość), choroby nerek, niedokrwistości (zwłaszcza hemolityczna i megaloblastyczna), choroby płuc (zatorowość płucna), urazy, choroby zapalne mięśni, udar mózgu, nowotwory, ciężkie infekcje (sepsa, mononukleoza).
  • •
    Stany obniżające stężenie są rzadkie, zazwyczaj nie mają znaczenia klinicznego. Mogą być związane ze spożyciem dużych ilości witaminy C.
• Czynniki farmakologiczne:
• • •
    Leki mogące podwyższać stężenie to niektóre antybiotyki, aspiryna, narkotyczne leki przeciwbólowe, statyny.
• Błędy przedanalityczne:
• • •
    Dehydrogenaza mleczanowa występuje w bardzo dużych stężeniach w czerwonych krwinkach. Ich rozpad w trakcie pobierania lub transportu krwi (hemoliza) prowadzi do uwolnienia enzymu i uzyskania fałszywie wysokiego wyniku. Dlatego niezwykle ważna jest prawidłowa technika pobrania krwi

• Podwyższone stężenie
• • •
    Wysoka aktywność dehydrogenazy mleczanowej jest ogólnym sygnałem, że w organizmie doszło do uszkodzenia komórek. Ponieważ enzym ten występuje w tak wielu tkankach, sam wynik nie pozwala na zlokalizowanie problemu. Może on wskazywać na procesy chorobowe w obrębie serca, wątroby, mięśni, nerek, płuc, a także na nasilony rozpad krwinek (hemolizę) czy obecność choroby nowotworowej.
  • •
    Wysokość wyniku ma pewne znaczenie – im wyższa aktywność LDH, tym bardziej rozległe może być uszkodzenie tkanek.
• Obniżone stężenie
• • •
    Niska aktywność LDH rzadko jest powodem do niepokoju i zwykle nie ma istotnego znaczenia diagnostycznego.