Cholesterol LDL met. bezpośrednią

Badanie cholesterolu LDL mierzy stężenie lipoprotein o niskiej gęstości (ang. Low-Density Lipoprotein). Cząsteczki te zyskały miano „złego cholesterolu”, ponieważ odgrywają kluczową rolę w rozwoju miażdżycy. Ich zadaniem jest transportowanie cholesterolu z wątroby do komórek całego organizmu. Jednak gdy stężenie LDL we krwi jest zbyt wysokie, jego nadmiar zaczyna wnikać w ściany tętnic i tam się odkładać, inicjując proces tworzenia blaszki miażdżycowej. To z kolei prowadzi do zwężenia i usztywnienia naczyń, co jest bezpośrednią przyczyną zawału serca i udaru mózgu.

Czym różni się pomiar metodą bezpośrednią od standardowego?

• Standardowy LDL (obliczany) w rutynowym badaniu (lipidogramie) jest obliczany za pomocą matematycznego wzoru Friedewalda. Wykorzystuje on wartości cholesterolu całkowitego, HDL i trójglicerydów. Stężenie LDL w tym wypadku nie jest mierzone bezpośrednio.
• Wzór Friedewalda traci na dokładności i staje się niewiarygodny, gdy stężenie trójglicerydów jest wysokie, a także w przebiegu cukrzycy, otyłości, chorób nerek, czy chorób wątroby.

LDL mierzony bezpośrednio to badanie, które omija niedokładne szacunki. Za pomocą zaawansowanej metody laboratoryjnej mierzy faktyczne stężenie cholesterolu LDL w próbce krwi. Jest to złoty standard dokładności, szczególnie u pacjentów z wysokim stężeniem trójglicerydów.

Wykonanie bezpośredniego pomiaru cholesterolu LDL jest szczególnie wskazane w sytuacjach, gdy standardowe obliczenia mogą być mylące i potrzebny jest precyzyjny wynik do podjęcia ważnych decyzji terapeutycznych.

Główne wskazania do badania metodą bezpośrednią:

• Gdy stężenie trójglicerydów jest wysokie (wartość > 200 mg/dl uniemożliwia obliczenie LDL ze wzoru).
• U pacjentów z cukrzycą, stanem przedcukrzycowym lub zespołem metabolicznym, ponieważ często towarzyszy im podwyższone stężenie trójglicerydów.
• U pacjentów z chorobami wątroby lub nerek.
• W celu precyzyjnego monitorowania leczenia farmakologicznego, zwłaszcza u pacjentów z grupy bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego, u których celem jest osiągnięcie bardzo niskich wartości LDL.
• Gdy badanie jest wykonywane nie na czczo – bezpośredni pomiar jest mniej wrażliwy na wpływ posiłku niż metoda obliczeniowa.

Badanie to jest rekomendowane wszystkim osobom, u których dokładna ocena stężenia „złego cholesterolu” jest kluczowa dla profilaktyki i leczenia.

• Osobom ze stwierdzonym wysokim stężeniem trójglicerydów (hipertriglicerydemią) w standardowym lipidogramie.
• Pacjentom z cukrzycą i innymi zaburzeniami metabolicznymi.
• Osobom z wysokim i bardzo wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym (po zawale serca, udarze mózgu, z chorobą wieńcową), u których precyzyjne monitorowanie leczenia jest niezbędne.
• Pacjentom, u których lekarz chce uzyskać najdokładniejszy możliwy wynik LDL w celu optymalizacji terapii.
• Osobom z podejrzeniem hipercholesterolemii rodzinnej.

Częstotliwość badania jest taka sama jak w przypadku standardowego profilu lipidowego. Metoda bezpośrednia jest po prostu dokładniejszym sposobem uzyskania wyniku.

• Profilaktycznie, u osób zdrowych, bez czynników ryzyka, zaleca się kontrolę raz na trzy, raz na pięć lat (w zależności od wieku).
• W grupach ryzyka: raz w roku.
• W trakcie leczenia częstotliwość ustala lekarz prowadzący, zwykle 4-6 tygodni po rozpoczęciu lub zmianie leczenia, a następnie co 6-12 miesięcy po osiągnięciu celu terapeutycznego.

Przygotowanie do badania jest takie samo, jak w przypadku pełnego lipidogramu.

• Badanie wykonaj na czczo, co najmniej 8-12 godzin po ostatnim posiłku.
• Krew najlepiej pobrać w godzinach porannych (7:00-10:00).
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody.
• Przez 2-3 dni przed badaniem stosuj swoją normalną, codzienną dietę i unikaj alkoholu.
• Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego na 24 godziny przed pobraniem krwi.

Na stężenie cholesterolu LDL wpływa wiele czynników, głównie związanych z dietą, stylem życia i predyspozycjami genetycznymi.

• Czynniki podwyższające stężenie LDL:
• • •
    Dieta bogata w tłuszcze nasycone (tłuste mięso, masło, smalec) i tłuszcze trans (żywność wysokoprzetworzona, słodycze, fast food).
  • •
    Niska aktywność fizyczna.
  • •
    Nadwaga i otyłość.
  • •
    Palenie papierosów.
  • •
    Choroby: niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy, choroby wątroby.
  • •
    Predyspozycje genetyczne (np. hipercholesterolemia rodzinna).
• Czynniki obniżające stężenie LDL:
• • •
    Leczenie farmakologiczne (statyny, ezetymib, inne).
  • •
    Dieta bogata w błonnik, sterole roślinne i nienasycone kwasy tłuszczowe.
  • •
    Regularna aktywność fizyczna.

Wynik cholesterolu LDL jest kluczowym wskaźnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego. Pożądane wartości („normy”) nie są jednakowe dla wszystkich – zależą one od indywidualnego, całkowitego ryzyka pacjenta.

• Podwyższone stężenie cholesterolu LDL to główna przyczyna rozwoju miażdżycy i jej groźnych powikłań. Wysoki wynik wskazuje na znacząco podwyższone ryzyko zawału serca, udaru mózgu i choroby tętnic obwodowych. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC), docelowe wartości LDL zależą od stopnia ryzyka.
• Wynik w zakresie referencyjnym to wynik pożądany, świadczący o niskim ryzyku sercowo-naczyniowym związanym z tym parametrem. Osiągnięcie docelowego, niskiego stężenia LDL jest głównym celem leczenia hipolipemizującego.