anty-TPO

Badanie anty-TPO służy do oznaczenia we krwi stężenia przeciwciał skierowanych przeciwko peroksydazie tarczycowej. Co to oznacza? W zdrowym organizmie układ odpornościowy produkuje przeciwciała, aby zwalczać obce zagrożenia, takie jak wirusy i bakterie. W chorobach autoimmunologicznych ten system obronny zaczyna się mylić i atakuje własne tkanki.

W tym przypadku celem ataku staje się peroksydaza tarczycowa (TPO) – kluczowy enzym, niezbędny do prawidłowej produkcji hormonów tarczycy: tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Przeciwciała anty-TPO niszczą komórki tarczycy, w których znajduje się ten enzym. Prowadzi to do przewlekłego stanu zapalnego, stopniowego upośledzenia funkcji gruczołu i w konsekwencji do niedoczynności tarczycy.

Taki właśnie mechanizm leży u podłoża choroby Hashimoto – najczęstszej przyczyny niedoczynności tarczycy i najczęstszej choroby autoimmunologicznej. Badanie anty-TPO jest więc fundamentalnym narzędziem, które pozwala zrozumieć, czy problemy z Twoją tarczycą mają podłoże autoimmunologiczne.

Wykonanie badania anty-TPO jest zalecane, gdy lekarz podejrzewa autoimmunologiczną chorobę tarczycy, najczęściej na podstawie objawów lub nieprawidłowych wyników innych badań hormonalnych.

• Warto rozważyć badanie przy objawach mogących wskazywać na niedoczynność tarczycy (typowych dla choroby Hashimoto):
• • •
    Ciągłe uczucie zmęczenia, senność, brak energii.
  • •
    Problemy z koncentracją i pamięcią, tzw. „mgła mózgowa”.
  • •
    Przyrost masy ciała lub trudności z jej zrzuceniem.
  • •
    Uczucie zimna, marznące dłonie i stopy.
  • •
    Sucha skóra, łamliwe i wypadające włosy.
  • •
    Zaparcia, spowolniony metabolizm.
  • •
    Obniżony nastrój, stany depresyjne.
• Badanie wykonuje się również przy objawach nadczynności tarczycy (mogących towarzyszyć chorobie Gravesa-Basedowa):
• • •
    Nagła utrata wagi,
  • •
    Nerwowość,
  • •
    Kołatanie serca,
  • •
    Nadmierna potliwość.
• Inne ważne wskazania to:
• • •
    Nieprawidłowy wynik TSH (zbyt wysoki lub zbyt niski).
  • •
    Powiększenie tarczycy (wole) stwierdzone w badaniu palpacyjnym lub USG.
  • •
    Problemy z płodnością, nieregularne cykle lub historia nawracających poronień.
  • •
    Występowanie chorób autoimmunologicznych tarczycy w rodzinie.

Badanie anty-TPO jest kluczowym elementem diagnostyki tarczycowej, polecanym w szczególności:

• Osobom z objawami niedoczynności lub nadczynności tarczycy, aby ocenić, czy tło choroby jest autoimmunologiczne.
• Pacjentom z nieprawidłowym stężeniem TSH, w celu pogłębienia diagnostyki i ustalenia przyczyny zaburzeń.
• Kobietom planującym ciążę, zmagającym się z niepłodnością lub po przebytych poronieniach. Obecność przeciwciał anty-TPO może wpływać na płodność i zwiększać ryzyko komplikacji w ciąży.
• Osobom, w których rodzinach występowały choroby tarczycy, zwłaszcza choroba Hashimoto lub Gravesa-Basedowa.
• Pacjentom ze zdiagnozowanymi innymi chorobami o podłożu autoimmunologicznym, takimi jak cukrzyca typu 1, celiakia, reumatoidalne zapalenie stawów, bielactwo, ponieważ występuje u nich zwiększone ryzyko współistnienia autoimmunologicznego zapalenia tarczycy.
• Osobom z powiększoną tarczycą (wolem) widocznym w badaniu USG.

W przeciwieństwie do hormonów tarczycy (TSH, FT4), których stężenie monitoruje się regularnie, badanie anty-TPO ma nieco inny cel.

• Zazwyczaj badanie wykonuje się jeden raz w życiu. Jego celem jest ustalenie, czy choroba tarczycy ma podłoże autoimmunologiczne. Dodatni wynik może potwierdzić diagnozę choroby Hashimoto i w większości przypadków nie ma potrzeby powtarzania oznaczenia, ponieważ przeciwciała te zwykle utrzymują się we krwi do końca życia.
• Monitorowanie stężenia anty-TPO nie służy do oceny skuteczności leczenia niedoczynności tarczycy. O tym informują nas wyniki TSH i FT4.
• W wyjątkowych sytuacjach lekarz może zalecić powtórne badanie, np. w celu oceny ryzyka rozwoju choroby u osób z grupy ryzyka z początkowo ujemnym wynikiem.

Przygotowanie do badania anty-TPO jest bardzo proste i nie wymaga specjalnych wyrzeczeń.

• Bycie na czczo nie jest konieczne. Możesz zjeść lekki posiłek przed badaniem. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce lipemicznej, czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów. Często jednak anty-TPO oznacza się razem z TSH i morfologią krwi, które wymagają bycia na czczo, dlatego warto upewnić się, jakie badania masz na skierowaniu.
• Badanie można wykonać o dowolnej porze dnia.
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody.
• Szczególną uwagę zwróć na suplementy diety zawierające biotynę (witaminę B7) w wysokich dawkach, ponieważ może ona zakłócać niektóre metody analityczne. Warto odstawić ją na 2-3 dni przed badaniem.
• Nie ma potrzeby zmiany trybu życia przed badaniem.

Na stężenie przeciwciał anty-TPO wpływa przede wszystkim obecność choroby autoimmunologicznej.

• Czynniki fizjologiczne:
  W ciąży, w wyniku naturalnych zmian w funkcjonowaniu układu odpornościowego, stężenie przeciwciał może czasowo spaść.
• Czynniki patologiczne:
• • •
    Choroba Hashimoto to główna przyczyna obecności i wysokich stężeń anty-TPO.
  • •
    Choroba Gravesa-Basedowa. Przeciwciała anty-TPO są obecne u większości pacjentów z tą chorobą.
  • •
    Poporodowe zapalenie tarczycy.
  • •
    Inne choroby autoimmunologiczne – Przeciwciała mogą być obecne w niższych stężeniach u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, toczniem rumieniowatym układowym czy cukrzycą typu 1.
• Czynniki farmakologiczne:
• • •
    Biotyna (witamina B7) może interferować z testem, dając fałszywie zaniżone lub zawyżone wyniki w zależności od użytej metody.
  • •
    Niektóre leki, takie jak interferon czy amiodaron, mogą w rzadkich przypadkach indukować produkcję autoprzeciwciał.

Wynik badania anty-TPO jest kluczową informacją w diagnostyce chorób tarczycy.

• Podwyższone stężenie (wynik dodatni):
• • •
    Obecność przeciwciał anty-TPO we krwi, zwłaszcza w wysokim stężeniu (tzw. mianie), jest silnym dowodem na toczący się w organizmie proces autoimmunologiczny skierowany przeciwko tarczycy. Jest to cecha charakterystyczna i główne kryterium diagnostyczne choroby Hashimoto – stwierdza się je u ponad 90% pacjentów z tym schorzeniem.
  • •
    Wysokie stężenie anty-TPO występuje również u około 75% pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa.
  • •
    Co ważne, przeciwciała anty-TPO mogą pojawić się we krwi na wiele lat przed wystąpieniem objawów i zmian w stężeniach hormonów tarczycy (TSH, FT4). Ich obecność przy prawidłowych wynikach hormonalnych wskazuje na zwiększone ryzyko rozwoju niedoczynności tarczycy w przyszłości.
  • •
    U kobiet planujących ciążę lub ciężarnych, obecność anty-TPO zwiększa ryzyko niepowodzeń położniczych oraz rozwoju poporodowego zapalenia tarczycy.
• Wynik w zakresie referencyjnym (wynik ujemny):
• • •
    Brak przeciwciał anty-TPO najczęściej pozwala z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć autoimmunologiczne tło choroby tarczycy. Należy jednak pamiętać, że istnieje rzadka, tzw. seronegatywna postać choroby Hashimoto, w której przeciwciała nie są obecne.