Candida – antygen krążący

Badanie na antygen krążący Candida to specjalistyczny test z krwi, który służy do wykrywania kandydozy inwazyjnej, czyli ciężkiego, uogólnionego zakażenia grzybami z rodzaju Candida.

Grzyby Candida (najczęściej gatunek Candida albicans) są naturalnym elementem mikroflory skóry, jamy ustnej (drożdżak komensalny) czy przewodu pokarmowego u większości zdrowych ludzi. W normalnych warunkach nie stanowią zagrożenia. Problem pojawia się u osób ze znacznie obniżoną odpornością, u których grzyby te mogą się gwałtownie namnażać, przekraczać bariery ochronne i wnikać do krwiobiegu. Prowadzi to do rozwoju kandydozy inwazyjnej (zwanej też sepsą grzybiczą) – stanu bezpośredniego zagrożenia życia.

Oferowane badanie jest testem antygenowym. Oznacza to, że wykrywa ono bezpośrednio fragment ściany komórkowej grzyba – antygen mannanowy – krążący we krwi pacjenta. Obecność tego antygenu jest bezpośrednim dowodem na to, że grzyb aktywnie znajduje się w krwiobiegu lub w tkankach głębokich. To odróżnia ten test od badań na przeciwciała (IgG, IgM), które mogą jedynie świadczyć o aktywnym (IgM) bądź przeszłym kontakcie z grzybem (IgG) lecz wymagają czasu na odpowiedź organizmu na wytworzenie przeciwciał.

Wykonanie badania na antygen krążący Candida zaleca się niemal wyłącznie w warunkach szpitalnych lub na zlecenie lekarza, u pacjentów w ciężkim stanie, u których istnieje wysokie ryzyko lub podejrzenie zakażenia ogólnoustrojowego.

Badanie jest wskazane przy:

• Podejrzeniu kandydozy inwazyjnej u pacjentów z grup ryzyka (obniżona odporność).
• Niewyjaśnionej gorączce, która nie ustępuje pomimo antybiotykoterapii o szerokim spektrum działania.
• Objawach sepsy, w której nie udaje się zidentyfikować przyczyny bakteryjnej.
• Monitorowaniu pacjentów z grupy bardzo wysokiego ryzyka rozwoju kandydozy (np. po rozległych operacjach brzusznych, na długotrwałym żywieniu pozajelitowym, z założonymi cewnikami do żył centralnych, pacjentów zaintubowanych).

Jest to wysoce specjalistyczny test, przeznaczony dla konkretnej, ciężko chorej grupy pacjentów. Przeznaczone jest dla:

• Pacjentów hospitalizowanych na Oddziałach Intensywnej Terapii (OIT), hematologicznych i onkologicznych.
• Pacjentów z ciężkimi, wrodzonymi lub nabytymi niedoborami odporności (np. po chemioterapii, przeszczepach szpiku lub narządów, w zaawansowanym stadium AIDS).
• Pacjentów po rozległych operacjach chirurgicznych, zwłaszcza w obrębie jamy brzusznej czy płuc.
• Osób długotrwale cewnikowanych (cewniki naczyniowe, cewniki moczowe) i żywionych pozajelitowo.
• Wcześniaków z bardzo niską masą urodzeniową, które są szczególnie narażone na zakażenia grzybicze.

Częstotliwość badania zależy od sytuacji klinicznej i decyzji lekarza prowadzącego.

• Badanie wykonuje się jednorazowo w momencie pojawienia się podejrzenia klinicznego.
• U pacjentów z potwierdzoną kandydozą inwazyjną, lekarz może zlecać seryjne pomiary (np. co kilka dni), aby ocenić skuteczność wdrożonego leczenia przeciwgrzybiczego. Spadek stężenia antygenu jest dobrym sygnałem prognostycznym.
• Do oceny kandydozy ogólnoustrojowej lekarze w warunkach szpitalnych również pobierają krew na posiew tlenowy oraz zlecają wykonanie posiewów mykologicznych treści z jam ciała lub z wydzieliny tchawiczo-oskrzelowej.

Badanie jest zazwyczaj wykonywane w trybie pilnym, dlatego nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania.

• Bycie na czczo nie jest wymagane.
• Jeśli jest taka możliwość, warto przed pobraniem wypić szklankę niegazowanej wody.
• Krew można pobrać o dowolnej porze dnia.

Wynik testu odzwierciedla obecność antygenu grzybiczego we krwi.

• Wynik jest bezpośrednio zależny od obecności i nasilenia inwazyjnego zakażenia grzybami z rodzaju Candida.
• Skuteczne leczenie przeciwgrzybicze prowadzi do stopniowego spadku i zaniku antygenu we krwi.

Wynik badania antygenu krążącego Candida jest ważną wskazówką w diagnostyce ciężkich zakażeń.

• Wynik dodatni (obecny) oznacza, że we krwi pacjenta stwierdzono obecność antygenu mannanowego, pochodzącego ze ściany komórkowej grzybów Candida. Jest to silny dowód przemawiający za kandydozą. Taki wynik jest wskazaniem do natychmiastowego zgłoszenia się do lekarza lub na Izbę Przyjęć/SOR do szpitala, w celu wdrożenia lub modyfikacji celowanego leczenia przeciwgrzybiczego.
• Wynik ujemny (nieobecny) oznacza, że w badanej próbce nie znaleziono antygenu. Ujemny wynik czyni diagnozę kandydozy inwazyjnej znacznie mniej prawdopodobną, ale jej w 100% nie wyklucza, zwłaszcza jeśli podejrzenie kliniczne jest bardzo wysokie lub zakażenie dotyczy innego gatunku grzyba.