Kał - pasożyty (1 oznaczenie)

Badanie parazytologiczne kału to analiza mikroskopowa próbki stolca, wykonywana przez doświadczonego diagnostę laboratoryjnego. Celem badania jest odnalezienie i identyfikacja pasożytów jelitowych, które mogą bytować w naszym przewodzie pokarmowym.

Pasożyty to organizmy, które żyją kosztem swojego gospodarza. Zakażenie nimi może prowadzić do wielu niespecyficznych dolegliwości, znacząco obniżając komfort życia, a u dzieci zaburzając prawidłowy rozwój.

W trakcie badania w laboratorium poszukuje się różnych form rozwojowych pasożytów:

• Jaj i fragmentów dorosłych osobników robaków, takich jak:
• • •
    Glista ludzka (Ascaris lumbricoides)
  • •
    Owsik ludzki (Enterobius vermicularis)
  • •
    Włosogłówka ludzka (Trichuris trichiura)
  • •
    Tasiemce (Taenia saginata, Taenia solium)
• Cyst (form przetrwalnikowych) pierwotniaków, takich jak:
• • •
    Lamblia jelitowa (Giardia lamblia)
  • •
    Pełzak czerwonki (Entamoeba histolytica)

Objawy zakażenia pasożytniczego są często bardzo zróżnicowane i niespecyficzne, co utrudnia postawienie diagnozy wyłącznie na podstawie wywiadu. Warto rozważyć badanie przy występowaniu dolegliwości:

• Ze strony układu pokarmowego.
• • •
    Przewlekłe lub nawracające bóle brzucha.
  • •
    Wzdęcia, gazy, uczucie pełności.
  • •
    Zmiana rytmu wypróżnień (biegunki na przemian z zaparciami).
  • •
    Nudności, brak apetytu.
• Ogólnoustrojowe.
• • •
    Przewlekłe zmęczenie, osłabienie, apatia.
  • •
    Problemy z koncentracją i snem, drażliwość.
  • •
    Bladość skóry, podkrążone oczy.
  • •
    Niewyjaśniona utrata masy ciała lub, u dzieci, trudności z przybieraniem na wadze i brak wzrostu w przedziale czasowym.
• Skórne i alergiczne.
• • •
    Nawracające wysypki, pokrzywki, świąd skóry.
• Charakterystyczne i sugestywne.
• • •
    Świąd w okolicy odbytu, nasilający się zwłaszcza w nocy i wieczorem to bardzo typowy objaw owsicy.
  • •
    Zgrzytanie zębami w nocy (bruksizm).
• Badanie warto również wykonać profilaktycznie u dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli oraz po powrocie z podróży do krajów tropikalnych.

Zakażenia pasożytnicze mogą dotyczyć każdego, jednak pewne grupy są na nie bardziej narażone.

• Dzieci w wieku żłobkowym, przedszkolnym i szkolnym, które z racji częstego kontaktu z piaskiem, piaskownicą oraz rówieśnikami plus mniejszej kontroli w dbałości o higienę są szczególnie podatne na zakażenia.
• Dorośli z przewlekłymi, niewyjaśnionymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego.
• Osoby, które zauważyły w stolcu niepokojące elementy, np. fragmenty przypominające robaki lub pasożyty.
• Całe rodziny, jeśli zakażenie pasożytnicze (zwłaszcza owsica lub lamblioza) zostało potwierdzone u jednego z domowników.
• Osoby, które powróciły z podróży do krajów o niższym standardzie sanitarno-higienicznym.
• Właściciele zwierząt domowych, którzy nie przestrzegają zasad regularnego odrobaczania swoich pupili.

W diagnostyce parazytologicznej kluczowa jest powtarzalność.

• Złotym standardem jest trzykrotne badanie kału. Pasożyty i ich formy rozwojowe wydalane są z kałem w sposób cykliczny i nieregularny. Oznacza to, że w jednej próbce mogą być nieobecne, a w kolejnej już tak. Dodatkową informacją jest fakt, że my nie wiemy kiedy do zakażenia pasożytniczego dochodzi, dlatego też badanie kilkukrotne w odstępach czasu zwiększa szanse na wykrycie pasożyta, który w danym momencie jest w cyklu wydalania z kałem.
• Pojedyncze badanie ma ograniczoną czułość. Aby znacząco zwiększyć szansę na znalezienie pasożyta, zaleca się pobranie trzech próbek kału w odstępach 2-3 dni. Oferta „Kał - pasożyty (1 oznaczenie)” dotyczy analizy jednej próbki.
• Badanie można również wykonać po zakończeniu leczenia, aby potwierdzić jego skuteczność, szczególnie jeśli objawy nie ustąpiły i lekarz nadal podejrzewa zakażanie pasożytnicze.

Prawidłowe pobranie i przygotowanie próbki kału jest absolutnie kluczowe dla wiarygodności wyniku.

• Użyj specjalnego, jednorazowego pojemnika na kał z łopatką, który można kupić w aptece.
• Stolec oddaj najpierw do czystego, suchego i naczynia (np. nocnika, basenu) lub na czysty papier.
• Za pomocą łopatki dołączonej do pojemnika pobierz niewielką ilość kału (wielkości orzecha laskowego) z kilku różnych miejsc tej samej porcji stolca (szczególnie ze szczytu, końca i środka).
• Zwróć uwagę na miejsca o nietypowym wyglądzie (np. ze śluzem, krwią).
• Ważne: próbki kału nie można zanieczyścić wodą z toalety ani moczem, ponieważ niszczy to formy rozwojowe pasożytów.

Istnieje kilka czynników, które mogą prowadzić do uzyskania wyniku fałszywie ujemnego.

• Okresowe wydalanie pasożytów to główna przyczyna trudności diagnostycznych. Wykonanie badania w dniu, w którym pasożyty nie były wydalane, da wynik ujemny, mimo trwającego zakażenia.
• Nieprawidłowe przygotowanie próbki, zanieczyszczenie jej wodą lub moczem, zbyt długie przechowywanie w temperaturze pokojowej.
• Przyjmowane leki: antybiotyki, leki przeciwbiegunkowe, preparaty bizmutu, baru czy węgla aktywnego mogą wpływać na wynik.
• Wczesna faza zakażenia. W okresie, gdy pasożyty nie osiągnęły jeszcze dojrzałości płciowej, mogą nie produkować jaj i tym samym nie będą wydalane z kałem.

Wynik badania parazytologicznego jest prosty w interpretacji, jednak kluczowe jest zrozumienie ograniczeń wyniku ujemnego.

• Wynik dodatni (np. „Stwierdzono obecność jaj Ascaris lumbricoides”) oznacza, że w badanej próbce kału znaleziono jaja, cysty lub inne formy pasożytów. Wynik precyzuje, jaki gatunek został zidentyfikowany. Jest to jednoznaczne potwierdzenie zakażenia pasożytniczego i stanowi podstawę do wdrożenia przez lekarza odpowiedniego leczenia, często dla całej rodziny.
• Wynik ujemny (np. „W badanej próbce form rozwojowych pasożytów nie stwierdzono”) oznacza, że w tej konkretnej, zbadanej porcji kału nie znaleziono pasożytów. Należy jednak pamiętać, że ze względu na ich cykliczne wydalanie, pojedynczy ujemny wynik nie wyklucza zakażenia. Jeśli objawy kliniczne nadal się utrzymują, zaleca się powtórzenie badania z kolejnych próbek kału (łącznie do trzech oznaczeń) i dalsze poszukiwanie przyczyny występujących objawów.