Witamina D – definicja
Witamina D to w istocie grupa steroidowych związków chemicznych, na którą składają się: witamina D1 (kalcyferol), witamina D2 (ergokalcyferol) i witamina D3 (cholekalcyferol). Mogą one powstawać pod wpływem promieni słonecznych (witamina D3) lub być dostarczane poprzez pożywienie (D2 i D3).
Witamina D3 pełni rolę prohormonu, który uczestniczy w procesach metabolicznych – ma wpływ na wytwarzanie innych hormonów, reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową. Odgrywa też znaczącą rolę w procesach proliferacji i różnicowania wielu komórek w naszym organizmie.
Synteza skórna witaminy D3
Organizm ludzki może wytworzyć witaminę D3 samodzielnie, na drodze syntezy skórnej (czyli w wyniku naturalnej reakcji chemicznej, powstającej poprzez przenikanie promieni ultrafioletowych do głębszych warstw naskórka). W wyniku promieniowania UVB, na drodze fotoizomeryzacji oraz pod wpływem temperatury, powstaje aż 80%, nawet do 100% witaminy D3 obecnej w naszym ciele. W naszej szerokości geograficznej skóra może syntetyzować witaminę D od końca kwietnia do początku września, między 10:00 a 15:00, i to tylko wówczas, gdy ok. 20% naszego ciała jest odsłonięte, a czas naszego przebywania na słońcu wynosi co najmniej 15 minut. Kiedy stosujemy preparaty fotoochronne synteza witaminy D3 w skórze jest znacznie ograniczona. Przykładowo już stosowanie kremu z filtrem 15% zmniejsza syntezę skórną D3 o ok. 90%
Niedobory witaminy D3
Niewystarczający poziom witaminy D wpływa na zaburzenie homeostazy fizjologicznej organizmu. Jego przejawem jest m.in. osłabienie odporności, bóle mięśniowe i kostne, przemęczenie, zaburzenia snu, problemy skórne, depresja. W ostatnich latach niedobory tej witaminy powiązano również z występowaniem chorób autoimmunologicznych (reumatoidalne zapalenia stawów, stwardnienie rozsiane) i niektórych nowotworów. (m.in. piersi, jelita grubego, prostaty). Aktywna postać witaminy D3 może wpływać na ekspresję ponad 200 genów.
Jaki jest wpływ witaminy D3 na skórę?
Niedostateczna ilość cholekalcyferolu wydłuża przebieg stanów zapalnych i spowalnia gojenie tkanki, co ma kluczowe znaczenie w przebiegu dermatoz takich jak: trądzik różowaty, trądzik pospolity, trądzik dojrzały i AZS. Jakie jest działanie witaminy D na skórę? Ograniczony dostęp komórek do witaminy D3 zaburza ich metabolizm i przyspiesza starzenie. Spowolnienie biologicznego cyklu odnowy skóry powoduje zaleganie na jej powierzchni martwych komórek (skóra traci jędrność, staje się poszarzała). Witamina ta pełni też istotną rolę antyoksydacyjną – pomaga chronić witaminę E przed utlenianiem. Ułatwia również wchłanianie wapnia, magnezu i żelaza – pierwiastków, które mają niebagatelny wpływ na kondycję skóry.
Aktywna postać witaminy D3 na skórę, kalcytriol, działa hamująco na nadmiernie mnożące się komórki naskórka, stąd wykorzystanie syntetycznych analogów witaminy w leczeniu łuszczycy. Aktywne metabolity i analogi znajdują również zastosowanie w terapii pęcherzycy, tocznia rumieniowatego czy nowotworów złośliwych skóry.
Badanie poziomu witaminy D3 w organizmie
Aby zapobiec skutkom niedoboru witaminy D3, wskazane jest jej uzupełnianie (ekspozycja słoneczna i/lub dieta bogata w produkty z witaminą D – m.in. tłuste ryby: makrela, łosoś, pstrąg). W przypadku większych niedoborów należy włączyć suplementację. Dawkę preparatu witaminowego powinien zawsze ustalić specjalista na podstawie wyników badań. Głównym metabolitem witaminy D3 jest 25(OH) witamina D, której poziom jest bardzo dobrym odzwierciedleniem ilości witaminy D3 w organizmie. Jej okres półtrwania wynosi ok. 3 tygodni. Prawidłowy wynik stężenia badania 25(OH)D powinien oscylować między 40 a 60 ng/ml . Między 20 a 30 ng/ml mówimy o hipowitaminozie, w zakresie 10-20 ng/ml – o niedoborze, a poniżej 10 ng/ml – o deficycie. Im niższe jest stężenie 25(0H)D w organizmie, tym wyższa dawka suplementu diety.
Suplementacja witaminy D3
W praktyce najczęściej jednak stosuje się wyrównanie poziomu witaminy za pomocą suplementów diety. O wysokości dawki powinien zawsze zdecydować specjalista i każdorazowo powinno się to odbyć na podstawie wyników badań laboratoryjnych.
Szacuje się, że w naszym kraju niedobór witaminy D3 może dotyczyć nawet 80% populacji. Biorąc pod uwagę znaczenie tej witaminy dla funkcjonowania naszego organizmu, profilaktyka i oznaczanie poziomu 25(OH)D w surowicy powinno stać się naszym zdrowym nawykiem.
Agata Zejfer - magister kosmetologii, psycholog, wieloletni praktyk i ekspert branży beauty. Założycielka portalu Kosmetologia w Polsce, którego celem jest popularyzowanie kompleksowego podejścia do problemów skórnych. Autorka licznych szkoleń i kursów obejmujących wiedzę z zakresu: fizjologii skóry, układu hormonalnego, diagnostyki laboratoryjnej w przebiegu dermatoz, celowanej suplementacji oraz zabiegów łączonych.
