Witamina D3 metabolit 1,25(OH)2

Badanie Witamina D3 metabolit 1,25(OH)2 mierzy stężenie 1,25-dihydroksywitaminy D, znanej też jako kalcytriol. Jest to aktywna, hormonalna forma witaminy D, która odgrywa kluczową rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie.

Proces aktywacji witaminy D jest wieloetapowy. Witamina D, którą pozyskujemy ze słońca, pożywienia lub suplementacji, jest najpierw przekształcana w wątrobie do formy magazynowej – 25-hydroksywitaminy D [25(OH)D]. To właśnie tę formę mierzy się w standardowym badaniu oceniającym poziom witaminy D w surowicy krwi. Następnie, głównie w nerkach, forma magazynowa jest przekształcana w ostateczną, w pełni aktywną postać – 1,25(OH)2D, czyli kalcytriol.

To właśnie kalcytriol działa jak hormon, który w jelitach silnie pobudza wchłanianie wapnia i fosforanów z pożywienia. Jego produkcja jest ściśle kontrolowana przez parathormon (PTH) oraz stężenie wapnia i fosforanów we krwi.

Wykonanie badania stężenia aktywnej witaminy D zaleca się w ramach pogłębionej diagnostyki endokrynologicznej i nefrologicznej, gdy standardowe badania nie wyjaśniają przyczyny problemu.

Badanie jest wskazane w następujących sytuacjach:

• W diagnostyce niewyjaśnionej hiperkalcemii (zbyt wysokiego stężenia wapnia we krwi), zwłaszcza gdy stężenie parathormonu (PTH) jest niskie lub prawidłowe.
• W diagnostyce różnicowej krzywicy u dzieci i osteomalacji (rozmiękania kości) u dorosłych, szczególnie rzadkich, wrodzonych postaci, które są oporne na leczenie standardowymi dawkami witaminy D.
• U pacjentów z ciężką, przewlekłą chorobą nerek, w celu oceny zdolności nerek do produkcji aktywnej formy witaminy D, co ma wpływ na rozwój wtórnej nadczynności przytarczyc.
• Przy podejrzeniu rzadkich guzów nowotworowych (np. chłoniaków), które mogą produkować kalcytriol.

Badanie to jest przeznaczone dla pacjentów w trakcie zaawansowanej diagnostyki zaburzeń metabolicznych.

Wykonuje się je:

• Pacjentom z hiperkalcemią, u których należy ustalić jej przyczynę.
• Osobom z podejrzeniem lub diagnozą sarkoidozy, u których występuje podwyższone stężenie wapnia.
• Dzieciom z krzywicą, która nie reaguje na standardowe leczenie suplementami witaminy D.
• Pacjentom z zaawansowaną przewlekłą chorobą nerek.
• W wybranych, skomplikowanych przypadkach zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej, na wyraźne zlecenie lekarza specjalisty.

Jest to badanie o charakterze głównie diagnostycznym.

• W diagnostyce badanie zazwyczaj wykonuje się jednorazowo, aby ustalić przyczynę zaburzeń.
• W bardzo rzadkich przypadkach, np. w monitorowaniu leczenia niektórych chorób, częstotliwość powtarzania badania ustala lekarz specjalista.

Prawidłowe przygotowanie jest kluczowe dla uzyskania wiarygodnych wyników.

• Zaleca się pobranie krwi na czczo (po około 8-12 godzinach od ostatniego posiłku).
• Krew należy pobrać w godzinach porannych, między 7:00 a 10:00.
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody. Ułatwi to pobranie krwi.

Na stężenie kalcytriolu wpływa wiele czynników hormonalnych i metabolicznych.

• Czynniki fizjologiczne:
• • •
    Poziom parathormonu (PTH), stężenie wapnia i fosforanów we krwi, ekspozycja na słońce, ciąża i laktacja.
• Czynniki patologiczne:
• • •
    Podwyższone stężenie wywołują choroby ziarniniakowe (sarkoidoza), pierwotna nadczynność przytarczyc, niektóre chłoniaki, zatrucie witaminą D.
  • •
    Obniżone stężenie powoduje przewlekła choroba nerek, niedoczynność przytarczyc, niektóre rzadkie, wrodzone postacie krzywicy.
• Czynniki farmakologiczne:
• • •
    Suplementacja kalcytriolem, niektóre leki moczopędne i przeciwpadaczkowe.

Wynik badania aktywnej witaminy D jest zawsze interpretowany w ścisłym powiązaniu ze stężeniem wapnia, fosforu, parathormonu (PTH) oraz witaminy D metabolit 25(OH).

• Podwyższone stężenie wskazuje na nadprodukcję kalcytriolu, co prowadzi do nadmiernego wchłaniania wapnia z jelit i może skutkować hiperkalcemią. Najczęstsze przyczyny to:
• • •
    Choroby ziarniniakowe, takie jak sarkoidoza, w których komórki zapalne produkują kalcytriol w sposób niekontrolowany.
  • •
    Nadczynność przytarczyc, w której wysoki poziom PTH nadmiernie stymuluje nerki do produkcji kalcytriolu.
  • •
    Przedawkowanie preparatów zawierających aktywną formę witaminy D.
• Obniżone stężenie wskazuje na niedobór aktywnej formy witaminy D.
• • •
    Najczęstszą przyczyną jest zaawansowana, przewlekła choroba nerek, w przebiegu której nerki tracą zdolność do przekształcania formy witaminy D 25(OH) w witaminę D aktywną (metabolit 1,25(OH)2).
  • •
    Może również występować w przebiegu niedoczynności przytarczyc lub w niektórych rzadkich, wrodzonych typach krzywicy.