Mioglobina

Mioglobina to niewielkie białko, które znajduje się w komórkach mięśni poprzecznie prążkowanych – zarówno szkieletowych (odpowiedzialnych za ruch), jak i w mięśniu sercowym. Jej główną funkcją jest magazynowanie tlenu wewnątrz komórek mięśniowych, działając jak lokalny rezerwuar, który jest uwalniany podczas intensywnej pracy mięśnia.

W warunkach zdrowia stężenie mioglobiny we krwi jest bardzo niskie. Jednak w momencie, gdy dochodzi do uszkodzenia komórki mięśniowej – czy to na skutek urazu, niedotlenienia czy choroby – jej błona komórkowa staje się nieszczelna, a mioglobina, ze względu na swoje małe rozmiary, jest bardzo szybko uwalniana do krwiobiegu.

Ta cecha sprawia, że mioglobina jest jednym z najwcześniejszych markerów uszkodzenia mięśni. Historycznie była kluczowym wskaźnikiem w diagnostyce zawału serca, ponieważ jej stężenie rośnie już w ciągu 1-3 godzin od wystąpienia bólu. Jej głównym ograniczeniem jest jednak całkowity brak swoistości – podwyższony wynik świadczy o uszkodzeniu mięśni, ale nie pozwala odróżnić, czy uszkodzone zostało serce, czy mięsień ramienia po intensywnym treningu. Z tego powodu w diagnostyce zawału serca jej rolę przejęły znacznie bardziej specyficzne troponiny sercowe.

Wykonanie badania stężenia mioglobiny zaleca się w określonych sytuacjach klinicznych, głównie w warunkach medycyny ratunkowej i intensywnej terapii:

We wczesnej diagnostyce zawału serca. Badanie bywa zlecane w pierwszych 1-3 godzinach od wystąpienia bólu w klatce piersiowej, jako część panelu markerów sercowych. Jej szybki wzrost może być najwcześniejszym sygnałem niedokrwienia, który zawsze musi być potwierdzony bardziej swoistymi testami (troponiną).

W diagnostyce i ocenie rozległości uszkodzenia mięśni szkieletowych, spowodowanego przez:

• Ciężkie urazy (wypadki komunikacyjne, zmiażdżenia).
• Rozległe oparzenia, porażenie prądem.
• Ekstremalny, wyczerpujący wysiłek fizyczny.
• Zatrucia (np. tlenkiem węgla, niektórymi lekami lub narkotykami).

W podejrzeniu rabdomiolizy. To ciężki zespół objawów związany z masywnym rozpadem mięśni, w którym ogromne ilości mioglobiny dostają się do krwi i mogą prowadzić do ostrej niewydolności nerek.

Badanie to jest przeznaczone dla pacjentów w stanach nagłych, wymagających pilnej diagnostyki. Lekarz może je przepisać:

• Pacjentom na Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych (SOR) z bólem w klatce piersiowej, w pierwszych godzinach od wystąpienia objawów, jako element wczesnej diagnostyki.
• Osobom po ciężkich urazach wielonarządowych, wypadkach, porażeniu prądem lub rozległych oparzeniach, w celu oceny stopnia uszkodzenia mięśni.
• Pacjentom z podejrzeniem rabdomiolizy, u których występują silne bóle mięśni, osłabienie i ciemne zabarwienie moczu.
• W medycynie sportowej, w celu oceny stopnia uszkodzenia mięśni po ekstremalnym wysiłku.

W diagnostyce stanów ostrych kluczowa jest ocena dynamiki zmian stężenia.

W diagnostyce zawału serca badanie wykonuje się seryjnie, np. w momencie przyjęcia do szpitala, a następnie po 3 i 6 godzinach, aby ocenić tempo narastania i opadania stężenia.

W monitorowaniu uszkodzenia mięśni, w warunkach szpitalnych, częstotliwość powtarzania badania ustala lekarz prowadzący w zależności od stanu pacjenta.

Badanie jest zazwyczaj wykonywane w trybie pilnym w warunkach szpitalnych, dlatego nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania.

Bycie na czczo nie jest wymagane.

Krew można pobrać o każdej porze dnia, zwłaszcza w sytuacjach nagłych.

Należy bezwzględnie poinformować lekarza o niedawnym, intensywnym wysiłku fizycznym lub przebytych urazach, ponieważ mają one bezpośredni wpływ na wynik badania.

Podwyższone stężenie mioglobiny jest sygnałem uszkodzenia mięśni, które może mieć wiele przyczyn.

Czynniki sercowe:

• Zawał serca, zapalenie mięśnia sercowego, zabiegi kardiochirurgiczne.

Czynniki związane z mięśniami szkieletowymi:

• Bardzo intensywny wysiłek fizyczny (trening siłowy, maraton).
• Rabdomioliza (masywny rozpad mięśni).
• Ciężkie urazy (zmiażdżenia, wypadki).
• Dystrofie mięśniowe, zapalenie wielomięśniowe.
• Napady drgawek, oparzenia, porażenie prądem.
• Zastrzyki domięśniowe.

Inne czynniki:

• Niewydolność nerek. Upośledzone usuwanie mioglobiny z krwi prowadzi do wzrostu jej stężenia.
• Wstrząs, niezależnie od przyczyny.

Wynik badania mioglobiny jest bardzo czułym, ale niespecyficznym wskaźnikiem uszkodzenia komórek mięśniowych.

Podwyższone stężenie wskazuje na uszkodzenie (martwicę) mięśni, ale nie precyzuje jego lokalizacji. Może sugerować:

• Bardzo wczesną fazę zawału serca, jeśli stężenie narasta dynamicznie u pacjenta z bólem w klatce piersiowej.
• Uszkodzenie mięśni szkieletowych z powodu jednej z wielu przyczyn wymienionych powyżej (uraz, wysiłek, choroba).

Ważna uwaga! Każdy podwyższony wynik mioglobiny w kontekście bólu w klatce piersiowej musi być bezwzględnie zweryfikowany za pomocą oznaczenia troponin sercowych, które są swoiste dla mięśnia sercowego.

Wynik w zakresie referencyjnym ma dużą wartość w wykluczaniu zawału. Niski, prawidłowy wynik uzyskany po 4-8 godzinach od początku bólu w klatce piersiowej z bardzo wysokim prawdopodobieństwem wyklucza rozległy zawał serca.

Interpretacji wyniku, zawsze w kontekście objawów klinicznych i dynamiki zmian, dokonuje lekarz, najczęściej w warunkach szpitalnego oddziału ratunkowego.