Krztusiec (Bordetella pertussis) IgM

Badanie Krztusiec IgM to test serologiczny, który pozwala ocenić, czy we krwi znajdują się przeciwciała klasy M (IgM) skierowane przeciwko pałeczce krztuśca (Bordetella pertussis). Krztusiec, nazywany również kokluszem, to ostra i bardzo zakaźna choroba układu oddechowego, która jest szczególnie niebezpieczna dla niemowląt, ale może wystąpić u osób w każdym wieku.

Przeciwciała klasy IgM są pierwszymi, które nasz układ odpornościowy produkuje w odpowiedzi na kontakt z nowym patogenem. Pojawiają się we krwi po około 2 tygodniach od wystąpienia pierwszych objawów, a ich stężenie utrzymuje się zazwyczaj do 3 miesięcy. Z tego powodu obecność przeciwciał IgM jest silną wskazówką, że mamy do czynienia z aktywnym zakażeniem.

Badanie z krwi jest szczególnie pomocne w późniejszej fazie aktywnej choroby (po 2-3 tygodniach od początku kaszlu), kiedy to inne metody diagnostyczne, takie jak wymaz z nosogardzieli (badanie metodą PCR), na tym etapie ma ograniczoną swoją przydatność diagnostyczną.

Badanie przeciwciał IgM zaleca się, gdy objawy pacjenta silnie sugerują zakażenie krztuścem, zwłaszcza w charakterystycznej fazie charakterystycznego napadowego kaszlu.

• Główne wskazanie do badania to podejrzenie krztuśca. Choroba zazwyczaj zaczyna się niewinnie, od objawów przypominających przeziębienie (katar, stan podgorączkowy). Po 1-2 tygodniach rozwija się jednak najbardziej typowy objaw – napadowy, bardzo męczący i „zanoszący się” kaszel.
• • •
    Ataki kaszlu są gwałtowne, występują seriami jeden po drugim, utrudniając zaczerpnięcie powietrza.
  • •
    Często kończą się głębokim wdechem z charakterystycznym, świszczącym dźwiękiem, przypominającym pianie koguta.
  • •
    Napady mogą prowadzić do wymiotów, bezdechu (zwłaszcza u niemowląt) i ogromnego wyczerpania.
  • •
    Kaszel nasila się w nocy.

• Diagnostyka po kontakcie z osobą chorą na krztusiec, jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy ze strony układu oddechowego.

Badanie w kierunku przeciwciał IgM jest pomocne w wyjaśnieniu przyczyn uporczywego kaszlu u osób w każdym wieku. Poleca się jego wykonanie:

• Osobom (dzieciom i dorosłym) z napadowym kaszlem, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu trudności z oddychaniem, wymioty lub charakterystyczny świszczący wdech.
• Dorosłym z przewlekłym, suchym kaszlem, trwającym dłużej niż 2-3 tygodnie, u których nie ustalono innej przyczyny.
• Niemowlętom i małym dzieciom z podejrzeniem krztuśca, u których choroba może mieć bardzo ciężki przebieg.
• Osobom, które miały bliski kontakt z osobą, u której potwierdzono zakażenie krztuścem, i same rozwinęły objawy chorobowe.
• Pacjentom, u których oprócz objawów dodatkowo w wyniku badania morfologii krwi stwierdzono leukocytozę z limfocytozą (wysoki poziom białych krwinek z przewagą limfocytów), co jest charakterystyczne dla tej choroby.

Jest to badanie o charakterze diagnostycznym, a nie monitorującym.

• W diagnostyce zazwyczaj badanie wykonuje się jeden raz, aby potwierdzić lub wykluczyć świeżą infekcję. Czasem, dla uzyskania pełnego obrazu serologicznego, lekarz zleca jednoczesne oznaczenie przeciwciał w klasie IgG i/lub IgA.

Przygotowanie do badania jest proste i nie wymaga specjalnych działań.

• Bycie na czczo nie jest wymagane. Natomiast warto zachować 2-3h odstępu między posiłkiem a pobraniem krwi. Takie działanie zapobiega tzw. próbce „lipemicznej" czyli takiej, w której znajduje się zbyt wysoka poposiłkowa ilość tłuszczów.
• Badanie można wykonać o dowolnej porze.
• Poinformuj lekarza lub specjalistę medycznego przed pobraniem krwi o dacie ostatniego szczepienia przeciwko krztuścowi.

Na wynik badania IgM przeciw krztuścowi wpływa kilka czynników, które lekarz bierze pod uwagę przy interpretacji.

• Czynniki patologiczne:
• • •
    Okno serologiczne. W pierwszym tygodniu do dwóch od początku objawów przeciwciała IgM mogą być jeszcze niewykrywalne, co może dać wynik fałszywie ujemny. Wynik warto powtórzyć po upływie kolejnych tygodni.
  • •
    Reakcje krzyżowe. Bardzo rzadko przeciwciała przeciwko innym bakteriom mogą dać fałszywie dodatni wynik w teście. Dlatego w rozpoznaniu kluczowe są przede wszystkim objawy, a potem wynik badania.
• Czynniki immunologiczne:
• • •
    Niedawne szczepienie przeciwko krztuścowi. Zgodnie z kalendarzem szczepień osób dorosłych szczepienie na krztusiec (szczepionka tężec, błonica, krztusiec) powinniśmy odbywać regularnie co 10 lat, kobiety w ciąży otrzymują szczepionkę w III trymestrze w celu ochrony dziecka już w pierwszych dniach po urodzeniu, ponieważ dzieci na tę szczepionkę są szczepione zgodnie z kalendarzem szczepień w 2 miesiącu życia (łącznie 3 dawki w odstępie czasowym). Dlatego też niedawne szczepienie może stymulować organizm do produkcji przeciwciał, w tym w klasie IgM, dając wynik fałszywie dodatni testu, który nie jest związany z naturalnym zakażeniem.

Wynik badania przeciwciał IgM zawsze musi być interpretowany w kontekście objawów klinicznych pacjenta oraz jego historii szczepień.

• Wynik dodatni (reaktywny). Obecność przeciwciał IgM przeciwko Bordetella pertussis z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na świeże lub aktywne zakażenie krztuścem. Jest to ważny sygnał, który w połączeniu z charakterystycznym, napadowym kaszlem, pozwala lekarzowi postawić diagnozę i wdrożyć odpowiednie leczenie antybiotykiem. Należy jednak pamiętać o możliwości uzyskania wyniku dodatniego po niedawnym szczepieniu.
• Wynik ujemny (niereaktywny). Brak przeciwciał IgM najczęściej oznacza, że pacjent nie przechodzi aktualnie zakażenia krztuścem. Jeśli objawy trwają już ponad 2-3 tygodnie, ujemny wynik czyni tę diagnozę mało prawdopodobną. Jednak jeśli badanie wykonano w ciągu pierwszych dwóch tygodni od początku objawów, wynik może być fałszywie ujemny z powodu tzw. okna serologicznego i warto taki ujemny wynik powtórzyć po upływie kolejnych tygodni.