ASO, ilościowo

Badanie ASO, czyli oznaczenie miana antystreptolizyny O, to test z krwi, który pozwala sprawdzić, czy Twój organizm miał niedawno kontakt z paciorkowcem ropotwórczym grupy A (Streptococcus pyogenes). To właśnie ta bakteria jest odpowiedzialna za powszechne infekcje, takie jak angina ropna czy szkarlatyna.

Jak to działa? Paciorkowce w trakcie zakażenia produkują toksynę zwaną streptolizyną O. W odpowiedzi na jej obecność, nasz układ odpornościowy zaczyna wytwarzać specyficzne przeciwciała – właśnie antystreptolizynę O (ASO). Stężenie tych przeciwciał zaczyna rosnąć około tygodnia po rozpoczęciu infekcji, a najwyższy poziom osiąga po 3-6 tygodniach.

Dlatego badanie ASO nie służy do diagnozowania trwającej właśnie anginy (do tego celu wykorzystuje się szybkie testy antygenowe lub wymaz z gardła). Jest ono natomiast bezcennym narzędziem do potwierdzenia przebytego niedawno zakażenia paciorkowcowego, zwłaszcza gdy podejrzewamy, że mogło ono doprowadzić do groźnych, opóźnionych powikłań.

Badanie ASO wykonuje się gdy u pacjenta, kilka tygodni po przebytej (często nawet nieleczonej) infekcji gardła lub skóry, pojawiają się objawy mogące wskazywać na rozwój powikłań popaciorkowcowych.

Główne wskazania do badania:

• Podejrzenie gorączki reumatycznej, choroby, która atakuje głównie stawy, serce i układ nerwowy. Jej objawy to:
• • •
    Ból, obrzęk i zaczerwienienie dużych stawów (np. kolan, łokci), często o charakterze wędrującym – ból przenosi się z jednego stawu na drugi.
  • •
    Objawy ze strony serca, czyli ból w klatce piersiowej, kołatanie serca, duszność, łatwe męczenie się.
  • •
    Charakterystyczne zmiany skórne (rumień brzeżny, guzki podskórne).
  • •
    Pląsawica Sydenhama – mimowolne, taneczne ruchy, głównie u dzieci.
• Podejrzenie ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek:
• • •
    Obrzęki, zwłaszcza wokół oczu i na twarzy, pojawiające się rano.
  • •
    Nadciśnienie tętnicze.
  • •
    Zmiana w wyglądzie moczu – ciemne, „mięsne” zabarwienie (spowodowane obecnością krwi) lub pienienie się.
  • •
    Zmniejszona ilość oddawanego moczu.

Badanie ASO jest kluczowym elementem diagnostyki różnicowej wielu schorzeń. Polecamy je w szczególności:

• Dzieciom, młodzieży i dorosłym, u których występują objawy sugerujące gorączkę reumatyczną, zwłaszcza jeśli 2-4 tygodnie wcześniej przechodzili anginę, szkarlatynę lub inną infekcję gardła.
• Pacjentom z objawami wskazującymi na popaciorkowcowe zapalenie nerek (obrzęki, nadciśnienie, nieprawidłowy kolor moczu).
• Osobom z zapaleniem i bólami stawów o niejasnej przyczynie, w celu oceny, czy podłożem dolegliwości nie jest powikłanie po przebytej infekcji.
• Pacjentom diagnozowanym w kierunku chorób serca o możliwym podłożu zapalnym.

• Częstotliwość badania ASO jest ściśle związana z celem diagnostycznym.
• W diagnostyce, aby uzyskać pełny obraz, lekarz może zalecić dwukrotne wykonanie badania w odstępie 2-4 tygodni. Pozwala to na ocenę dynamiki zmian – wyraźny wzrost lub bardzo wysokie stężenie przeciwciał w obu próbkach silnie potwierdza niedawne zakażenie paciorkowcem.
• Badanie to nie służy do monitorowania leczenia. Stężenie ASO po przebytej infekcji będzie naturalnie spadać przez okres od 6 do 12 miesięcy, niezależnie od wdrożonej terapii powikłań.

Przygotowanie do badania ASO nie jest skomplikowane.

• Zaleca się, aby badanie wykonać na czczo.
• Badanie można wykonać o dowolnej porze dnia.
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody.

Na miano ASO może wpłynąć kilka czynników.

• Czynniki patologiczne:
• • •
    Niedawno przebyte zakażenie paciorkowcem grupy A: angina, szkarlatyna, zapalenie skóry (róża, liszajec).
  • •
    Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym mogą mieć naturalnie wyższe stężenia ASO z powodu częstego kontaktu z paciorkowcami w swoim otoczeniu.
• Czynniki farmakologiczne:
• • •
    Wczesne i skuteczne leczenie anginy antybiotykiem może osłabić odpowiedź immunologiczną organizmu i skutkować niższym mianem ASO.
  • •
    Kortykosteroidy hamują odpowiedź odpornościową, co również może wpłynąć na niższy wynik.

Wynik badania ASO zawsze musi być interpretowany w kontekście objawów klinicznych pacjenta.

• Wysoki lub narastający w kolejnych badaniach poziom przeciwciał ASO wskazuje na niedawny kontakt organizmu z paciorkowcem grupy A. Wynik ten sam w sobie nie jest diagnozą choroby, a jedynie dowodem na to, że układ odpornościowy walczył z tą bakterią.
• • •
    Jednak w połączeniu z charakterystycznymi objawami (np. zapaleniem stawów, objawami nerkowymi lub sercowymi), podwyższone miano ASO jest bardzo silnym argumentem, który pomaga lekarzowi w rozpoznaniu poważnych powikłań popaciorkowcowych, takich jak gorączka reumatyczna czy ostre kłębuszkowe zapalenie nerek.
• Niskie stężenie ASO najczęściej oznacza, że pacjent w ostatnim czasie prawdopodobnie nie przechodził infekcji paciorkowcowej. Może to pomóc lekarzowi w poszukiwaniu innych przyczyn występujących u pacjenta dolegliwości (np. innej przyczyny zapalenia gardła czy stawów).