NT pro-BNP

NT-proBNP (N-końcowy fragment propeptydu natriuretycznego typu B) to hormon peptydowy, który jest uwalniany do krwiobiegu przez komórki mięśnia sercowego, głównie komór. Działa on jak bardzo czuły wskaźnik przeciążenia i nadmiernego rozciągnięcia serca.

W zdrowym, nieobciążonym sercu stężenie NT-proBNP we krwi jest bardzo niskie. Jednak gdy serce z jakiegoś powodu musi pracować ciężej i pompować krew pod zwiększonym ciśnieniem – jak ma to miejsce w niewydolności serca – jego ściany ulegają rozciągnięciu. W odpowiedzi na ten mechaniczny stres, komórki serca gwałtownie uwalniają duże ilości NT-proBNP.

Stężenie tego markera we krwi jest więc wprost proporcjonalne do stopnia przeciążenia i niewydolności mięśnia sercowego. Co ciekawe, hormon ten pełni też funkcję ochronną – próbuje odciążyć serce, m.in. poprzez zwiększenie wydalania sodu i wody przez nerki. Badanie NT-proBNP jest jednym z najważniejszych osiągnięć współczesnej kardiologii, pozwalającym na szybką i precyzyjną ocenę funkcji serca.

Badanie stężenia NT-proBNP jest zlecane przede wszystkim u pacjentów z objawami, które mogą wskazywać na niewydolność serca. Jest szczególnie cenne w warunkach medycyny ratunkowej.

• Diagnostyka różnicowa duszności to najważniejsze zastosowanie kliniczne. U pacjenta, który zgłasza się na SOR z nagłą dusznością, badanie NT-proBNP pozwala szybko ocenić, czy jej przyczyna jest sercowa (wynik NT-proBNP jest wtedy wysoki), czy płucna (np. zaostrzenie astmy, POChP – wynik NT-proBNP jest wtedy niski). Pozwala to na natychmiastowe wdrożenie właściwego leczenia.
• Podejrzenie niewydolności serca, gdy u pacjenta występują typowe objawy:
• • •
    Duszność, początkowo podczas wysiłku, a w zaawansowanych stadiach także w spoczynku.
  • •
    Obrzęki, zwłaszcza w okolicach kostek i na podudziach.
  • •
    Łatwe męczenie się i znaczne obniżenie tolerancji wysiłku.
  • •
    Kaszel, pojawiający się często w pozycji leżącej (tzw. kaszel sercowy).
  • •
    Potrzeba spania na kilku poduszkach, aby swobodnie oddychać.
• Ocena ciężkości i rokowania u pacjentów ze zdiagnozowaną przewlekłą niewydolnością serca.
• Monitorowanie skuteczności leczenia niewydolności serca.

Badanie NT-proBNP jest testem specjalistycznym, zlecanym przez lekarza w konkretnych sytuacjach. Polecamy je w szczególności:

• Osobom z objawami, które mogą wskazywać na niewydolność serca, takimi jak duszność, obrzęki nóg i postępujące zmęczenie.
• Pacjentom na Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych i w Izbach Przyjęć z nagłą dusznością, w celu szybkiego ustalenia jej przyczyny.
• Osobom ze zdiagnozowaną przewlekłą niewydolnością serca, w celu oceny zaawansowania choroby i monitorowania efektów terapii.
• Pacjentom z innymi chorobami serca, takimi jak choroba wieńcowa, stan po zawale serca, nadciśnienie tętnicze czy wady zastawek, u których lekarz chce ocenić ryzyko rozwoju niewydolności serca.

Częstotliwość badania NT-proBNP zależy od sytuacji klinicznej.

• W diagnostyce badanie wykonuje się jednorazowo, w trybie pilnym, w momencie wystąpienia objawów, aby postawić lub wykluczyć rozpoznanie ostrej niewydolności serca.
• W monitorowaniu, u pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca, lekarz kardiolog może zlecać badanie okresowo, np. podczas wizyt kontrolnych lub w razie pogorszenia stanu zdrowia, aby ocenić dynamikę choroby i dostosować leczenie.

Ponieważ badanie NT-proBNP jest najczęściej wykonywane w stanach nagłych, od pacjenta nie wymaga się żadnego specjalnego przygotowania.

• Bycie na czczo nie jest konieczne.
• Badanie można wykonać o każdej porze dnia i nocy.
• Przed pobraniem wypij szklankę niegazowanej wody.

Istnieje kilka ważnych czynników, które lekarz musi uwzględnić, interpretując wynik NT-proBNP.

• Czynniki fizjologiczne:
• • •
    Stężenie NT-proBNP znacząco i fizjologicznie wzrasta z wiekiem.
  • •
    Kobiety mają naturalnie nieco wyższe stężenia niż mężczyźni.
  • •
    Paradoksalnie, u osób otyłych stężenie NT-proBNP może być niższe, co może utrudniać interpretację.
• Czynniki patologiczne (sercowe):
• • •
    Niewydolność serca (ostra i przewlekła) to główna przyczyna wzrostu.
  • •
    Zawał serca, zatorowość płucna, migotanie przedsionków, nadciśnienie tętnicze, wady zastawek serca.
• Czynniki patologiczne (pozasercowe):
• • •
    Przewlekła choroba nerek to najważniejsza pozasercowa przyczyna podwyższonego NT-proBNP, ponieważ upośledzone nerki wolniej usuwają ten peptyd z krwi.
  • •
    Nadczynność tarczycy, sepsa, udar mózgu.

Interpretacja wyniku NT-proBNP jest wyjątkowa i opiera się na określonych dla wieku i płci punktach odcięcia. To jedno z badań, w których prawidłowy wynik jest często cenniejszy niż podwyższony.

• Wynik niski (w zakresie referencyjnym) to niezwykle wartościowa informacja kliniczna. NT-proBNP, podobnie jak D-dimery, charakteryzuje się bardzo wysoką ujemną wartością predykcyjną. Oznacza to, że niski wynik (odpowiedni dla wieku pacjenta) z ogromnym prawdopodobieństwem pozwala wykluczyć niewydolność serca jako przyczynę ostrych objawów, takich jak duszność. Lekarz może wtedy bezpiecznie skupić się na poszukiwaniu innych, np. płucnych, przyczyn dolegliwości.
• Podwyższone stężenie wskazuje na przeciążenie i zwiększony stres hemodynamiczny mięśnia sercowego. Im wyższe stężenie, tym bardziej zaawansowana jest niewydolność serca i poważniejsze rokowanie. Interpretując wynik, zawsze bierze się pod uwagę wiek pacjenta oraz funkcję nerek. U pacjentów leczonych z powodu przewlekłej niewydolności serca, spadek stężenia NT-proBNP jest sygnałem skuteczności terapii, a jego wzrost – sygnałem pogorszenia.