Czym jest oś mózg-jelita?
Harvard Medical School tłumaczy, że mózg ma bezpośredni wpływ na żołądek i jelita. Przykładowo sama myśl o jedzeniu może uwolnić soki trawienne zanim do przewodu pokarmowego dotrze jedzenie. Oś mózg-jelita, jak wyjaśnia Marilia Carabotti, polega na komunikacji pomiędzy centralnym i jelitowym układem nerwowym. Dzięki temu emocjonalne i poznawcze ośrodki mózgu łączą się z obwodowymi funkcjami jelit.
Co ciekawe, to połączenie działa w obie strony! Sygnały z mikroflory jelitowej przekazywane są do mózgu i odwrotnie - sygnały z mózgu trafiają do mikroflory jelitowej. Dzieje się to za pomocą połączeń nerwowych, hormonalnych, immunologicznych i humoralnych. Ta dwukierunkowa sieć komunikacyjna obejmuje ośrodkowy układ nerwowy (OUN), autonomiczny układ nerwowy (AUN), jelitowy układ nerwowy (ENS) i oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA).
Hopkins Medicine zauważa, że ENS to dwie cienkie warstwy ponad 100 milionów komórek nerwowych wyściełających przewód pokarmowy od przełyku do odbytnicy. I właśnie za sprawą tego jelitowego układu nerwowego jelita nazywane są drugim mózgiem człowieka.
Jelita i mózg - co je łączy?
Dlaczego jelita nazywamy drugim mózgiem? Jelita komunikują się z mózgiem, uwalniając hormony do krwiobiegu, które w ciągu około 10 minut sygnalizują o głodzie. Ponadto magazyn Science przywołuje badania wskazujące, że jelita mają bardziej bezpośrednie połączenie z mózgiem, pozwalające przesyłać sygnały w ciągu zaledwie kilku sekund.
W 2010 roku neurobiolog Diego Bohórquez z Duke University w Północnej Karolinie dokonał ciekawego odkrycia na temat komórek enteroendokrynnych. Są to komórki znajdujące się w wyściółce jelita, wytwarzające hormony, pobudzające trawienie i tłumiące głód. Bohórquez zauważył pod mikroskopem, że przypominają one synapsy, których neurony używają do komunikowania się ze sobą. Naukowiec zastanawiał się, czy komórki te mogą komunikować się z mózgiem za pomocą sygnałów elektrycznych tak, jak neurony.
Aby to sprawdzić, wstrzyknął do okrężnicy myszy fluorescencyjny wirus wścieklizny, który jest przenoszony przez synapsy neuronalne. Okazało się, że sygnał był wysłany przez nerw błędny, który biegnie z jelita do pnia mózgu. Pod wpływem tego działania komórki enteroendokrynne wydzielały glutaminian - neuroprzekaźnik związany z zapachem i smakiem, który neurony wychwytują w ciągu 100 milisekund. O czym świadczą te wyniki? Nie dość, że jelita komunikują się z mózgiem, to jeszcze cały ten proces przebiega zaskakująco szybko!
Jelita jak drugi mózg?
Dzięki tej wyjątkowo szybkiej sygnalizacji jelitowo-mózgowej, organizm jest w stanie błyskawicznie wykrywać toksyny czy trucizny. Jednak Science Mag opisuje dodatkowe korzyści wiążące się z komórkami jelit. W jednym z badań opublikowanym w naukowym czasopiśmie Cell naukowcy odkryli, że stymulacja neuronów unerwiających jelita myszy wywołuje satysfakcjonujące odczucia i zwiększa w ich mózgach poziom poprawiającego nastrój neuroprzekaźnika - dopaminy.
Dr Jay Pasricha - dyrektor Centrum Neurogastroenterologii Johna Hopkinsa - wyjaśnia, że jelitowy układ nerwowy nie prowadzi procesów myślowych jak mózg, ale może wywoływać duże zmiany emocjonalne szczególnie u osób zmagających się z zespołem jelita drażliwego i zaburzeniami czynnościowymi jelit, takimi jak zaparcia, biegunka, wzdęcia, ból i rozstrój żołądka.
Naukowcy spekulują, że jakiekolwiek zakłócenie normalnej, zdrowej równowagi bakterii na osi mózg-jelita może spowodować nadmierną reakcję układu odpornościowego i przyczynić się do zapalenia przewodu pokarmowego. To z kolei prowadzi do rozwoju objawów chorobowych, które występują nie tylko w całym organizmie, ale także w mózgu, powodując problemy psychologiczne lub neurologiczne. Jak pisze Megan Clapp, zaburzenie równowagi mikrobiologicznej jelit wpływa na występowanie lęku i depresji, które są powszechne w dzisiejszym społeczeństwie. Zdolność przywracania harmonijnej pracy jelit mają probiotyki, dlatego mogą one odgrywać potencjalną rolę w leczeniu i zapobieganiu niektórym z problemów psychicznych.
Jak widzisz, oś mózg-jelita to swoisty mechanizm sprzężenia zwrotnego, w którym zarówno mózg wpływa na jelita, jak i jelita wpływają na mózg. Dzięki wiedzy, jak te narządy oddziałują między sobą, może być Ci łatwiej zrozumieć swój własny organizm!
