Naturalne źródło kofeiny
Najbardziej znany i ceniony składnik kawy to oczywiście kofeina. Znalazła ona zastosowanie zarówno w preparatach przeciwmigrenowych, jak i przeciwastmatycznych, pobudzających czy przeciwbólowych. Dawka kofeiny używana w przemyśle farmaceutycznym wynosi 200 mg [1] - co stanowi ekwiwalent czterech kaw espresso, trzech filiżanek kawy rozpuszczalnej i dwóch filiżanek kawy mielonej.
Bezpieczna dzienna dawka kofeiny dla osoby dorosłej wynosi poniżej 300 mg na dobę. W przypadku 500 mg na dobę, można już mówić o przedawkowaniu. Bardzo wysokie dawki, czyli te powyżej 2000 mg, mogą skutkować zatruciem kofeinowym. Warto więc uważać, by nie przekroczyć zalecanej dawki i nie narazić się na działanie efektów niepożądanych. [2]
Skutki niepożądane związane z przedawkowaniem kofeiny to:
- zdenerwowanie,
- niepokój,
- problemy z koncentracją,
- drgawki i zawroty głowy,
- problemy ze snem,
- uczucie pobudzenia. [3]
Pamiętajmy jednak, że kofeina przyjmowana w bezpiecznych ilościach przynosi wiele korzyści dla zdrowia, dlatego też nie trzeba całkowicie rezygnować z picia kawy.
Zawartość kofeiny w kawie:
- Espresso (25-35 ml) – ok. 65 mg kofeiny.
- Kawa parzona (200 ml) – ok. 70-140 mg kofeiny.
- Cappuccino (250 ml) – ok. 65 mg kofeiny.
- Kawa rozpuszczalna (250 ml) – 50-80 mg kofeiny.
- Kawa bezkofeinowa (250 ml) – ok. 1-7 mg kofeiny. [4]
Dla porównania - puszka popularnego napoju Coca-Cola to - w zależności od rodzaju - od 34 mg do 114 mg kofeiny. [5]
Działanie przeciwnowotworowe
Kawa jest także źródłem cennych antyoksydantów – czyli kwasu chlorogenowego i kawowego, które wspomagają oczyszczanie organizmu z toksyn, a także usprawniają mechanizmy ochronne. W świetle najnowszych badań przyjmuje się, że antyoksydanty mogą chronić materiał genetyczny w komórkach przed uszkodzeniami - wykazują więc działanie przeciwnowotworowe. Dowiedziono również, iż poziom przeciwutleniaczy w kawie znacznie wzrasta podczas procesu palenia ziaren.
Badania wykazują, że regularne picie kawy zmniejsza ryzyko raka wątroby. Zwiększenie dziennego spożycia o jedną filiżankę wykazało związek ze zmniejszeniem ryzyka raka wątrobowokomórkowego HCC o 20%. [6]
Zmniejszenie ryzyka depresji
Badanie przeprowadzone na grupie 50 tys. kobiet wykazało, że spożywanie przynajmniej jednej filiżanki kawy w tygodniu zmniejsza ryzyko rozwoju depresji o 15% w stosunku do osób unikających kofeiny.
Inne badanie, przeprowadzone wśród ponad 100 tys. osób, wykazało korelację między piciem kawy a zmniejszeniem występowania myśli samobójczych - o 45%! [7]
Poprawa pamięci i koncentracji
Kofeina, teofilina i teobromina, oddziałując na centralny układ nerwowy, przyspieszają przepływ impulsów elektrycznych w mózgu. W praktyce przekłada się to na pobudzenie umysłu, poprawę pamięci krótkotrwałej i koncentracji.
Warto mieć na uwadze, że wchłanianie kofeiny rozpoczyna się po upływie kwadransa od wypicia kawy, jednak najsilniejsze jej oddziaływanie możemy odczuć po trzech godzinach. To właśnie wtedy stężenie kofeiny we krwi jest największe.
Zmniejszone ryzyko choroby Parkinsona i Alzheimera
Kawa, a konkretnie kofeina, teofilina i teobromina, wpływa również na zmniejszone ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona i Alzheimera. Badania przeprowadzone przez naukowców z University of Illinois at Chicago (USA) wykazały, że u osób pijących kawę początek choroby Parkinsona przypada na okres późniejszy (72 lata) niż w przypadku osób, które kawy nie spożywały (64 lata). Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku rozwoju choroby Alzheimera.
Inne badania również potwierdziły korzystny wpływ picia kawy na obniżenie ryzyka wystąpienia choroby Parkinsona. W porównaniu do osób niepijących - było ono mniejsze o 30%. Taki efekt osiągnięto przy wypiciu trzech filiżanek dziennie - warto jednak zaznaczyć, że w badaniu nie wykazano istotnej korelacji między zwiększeniem przyjmowanej dawki a nasileniem efektu. Co więcej, zjawisko to było jednak bardziej zauważalne u mężczyzn niż u kobiet. [8]
Zmniejszone ryzyko cukrzycy typu 2
Kawa może zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 - tak wynika z badań holenderskich naukowców z National Institute for Public Health and the Environment,, opublikowanych w piśmie "Lancet". Wśród badanych pijących powyżej 7 filiżanek dziennie, w porównaniu z 2 filiżankami dziennie ryzyko to ulega redukcji nawet o 50%. [9]
Pomoc w odchudzaniu
Kofeina przyspiesza przemiany metaboliczne w organizmie, a szczególnie spalanie tłuszczów - dlatego kawa to również jeden z c najczęściej używanych składników preparatów ułatwiających zrzucenie dodatkowych kilogramów.
Zmniejszenie nasilenia ataków astmy
Dotychczasowe wyniki badań prowadzonych przez liczne laboratoria na całym świecie sugerują, że kofeina może być przydatna w leczeniu alergii, ponieważ obniża stężenie histaminy – substancji biorącej udział w reakcjach alergicznych. Dowiedziono także, że u osób chorych na astmę kofeina zmniejsza częstość i nasilenie ataków duszności, ponieważ odpowiednio rozszerza ona oskrzela. Dzięki temu powietrze łatwiej przepływa przez drogi oddechowe.
Obniżenie ryzyka zaburzeń rytmu serca
Jak podaje Ministerstwo Edukacji i Nauki, wbrew powszechnym mitom picie kawy nie powoduje arytmii i nie wpływa na zaburzenie rytmu serca - a wręcz przeciwnie. W świetle najnowszych badań kofeina wykazuje działanie blokujące aktywności cząsteczek adenozyny. Jest to rozpowszechniony w organizmie związek, który - oddziałując na przewodnictwo elektryczne mięśnia sercowego - może zwiększać predyspozycje do arytmii. [10]
To odkrycie nie oznacza jednak, że powinno się pić kawę, by zapobiegać zaburzeniom rytmu serca. Osoby ze stwierdzoną arytmią nie muszą jednak powstrzymywać się od picia tego napoju.
Skutki uboczne picia kawy
Picie kawy może wiązać się również z pewnymi skutkami ubocznymi. Choć po lekturze artykułu możemy uznać liczne właściwości zdrowotne tego napoju, należy mieć na uwadze, że kawa - jak każdy inny surowiec - może również wywołać efekty niepożądane.
Choroba refluksowa i wrzody
Kofeina zwiększa objawy choroby refluksowej przełyku. Dodatkowo stymuluje wydzielanie kwasu solnego, co sprzyja rozwojowi wrzodów żołądka - dlatego też pacjentom z chorobami gastroenterologicznymi powinno się zalecać ograniczenie spożywania kawy.
Przedawkowanie
Dobowa dawka kofeiny dla zdrowej dorosłej osoby nie powinna przekroczyć 600 mg. Nadmierne spożycie może wywołać porażenie układu nerwowego, drgawki, a - w skrajnych przypadkach - nawet śmierć.
Przyjmuje się, że śmiertelna dawka ustalana jest według przelicznika 150 mg kofeiny na 1 kg masy ciała (ok. 80 filiżanek dziennie dla zdrowego człowieka, bez nadwagi).
Senność
Kofeina obecna w kawie sprawia, iż nasz mózg przestaje przyswajać adenozynę, związek powodujący uczucie zmęczenia. Chociaż kofeina zapobiega przyjmowaniu adenozyny do mózgu, nie powstrzymuje ona organizmu przed produkcją tego związku. W efekcie, kiedy poziom zgromadzonej w organizmie kofeiny (spożytej w kawie) zaczyna spadać, nagromadzona adenozyna zaczyna coraz bardziej oddziaływać na mózg, powodując ospałość i uczucie zmęczenia.
Kofeina w bezpośredni sposób nie powoduje senności, ponieważ nie wpływa na ilość adenozyny wytwarzanej przez organizm. Opóźnia natomiast jej działanie, potęgując je w momencie, kiedy zaczyna adenozyna zaczyna być wchłaniana. Warto zatem do każdej filiżanki kawy wypić chociaż pół szklanki wody. Ze względów zdrowotnych, zalecamy również unikanie picia kawy z dużą ilością cukru. [11]
Odwodnienie
Kawa wykazuje również silne działanie moczopędne, co skutkuje wypłukiwaniem wody z organizmu - razem z wieloma składnikami odżywczymi. Pijąc duże ilości kawy, powinniśmy więc pamiętać o uzupełnianiu płynów oraz odpowiedniej suplementacji magnezu. [12]
Picie kawy posiada wiele zalet, jednak ważny jest umiar. Jeśli przesadzimy, może to negatywnie wpłynąć na nasz organizm. By cieszyć się właściwościami leczniczymi tego napoju, pamiętajmy o tabeli zawartości kofeiny i zalecanej dziennej dawce.
Źródła:
- https://chorg.p.lodz.pl/preparatyka/download/kofeina.pdf
- https://czasnaherbate.net/blog/artykuly/ile-kofeiny-ma-kawa/
- https://www.healthline.com/health/caffeine-overdose
- https://czasnaherbate.net/blog/artykuly/ile-kofeiny-ma-kawa/
- https://www.caffeineinformer.com/caffeine-content/coca-cola-classic
- https://scienceinpoland.pap.pl/aktualnosci/news%2C414399%2Cpicie-kawy-zmniejsza-ryzyko-raka-watroby.html
- https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/1105943
- https://www.healthline.com/health-news/how-coffee-may-help-prevent-alzheimers-parkinsonsh
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12433517/
- ttps://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C370704%2Cpicie-kawy-obniza-ryzyko-powaznych-zaburzen-rytmu-serca.html
- https://www.vemat.pl/blog/dlaczego-kawa-czasem-usypia
- https://centrummedyczne.info/porada/162/czy-kawa-jest-zdrowa-odpowiadamy-sprawdz
Spis treści
- Naturalne źródło kofeiny
- Działanie przeciwnowotworowe
- Zmniejszenie ryzyka depresji
- Poprawa pamięci i koncentracji
- Zmniejszone ryzyko choroby Parkinsona i Alzheimera
- Zmniejszone ryzyko cukrzycy typu 2
- Pomoc w odchudzaniu
- Zmniejszenie nasilenia ataków astmy
- Obniżenie ryzyka zaburzeń rytmu serca
- Skutki uboczne picia kawy
- Choroba refluksowa i wrzody
- Przedawkowanie
- Senność
- Odwodnienie
