
Co to jest ferrytyna i za co odpowiada?
Ferrytyna to białko obecnym we wszystkich komórkach organizmu. Głównie występuje w wątrobie, szpiku i śledzionie. Jej najważniejszą funkcją jest wiązanie atomów żelaza w bezpieczny sposób. Ferrytyna jednocześnie magazynuje żelazo w organizmie i zabezpiecza komórki przed szkodliwym działaniem tego pierwiastka.
Ponadto ferrytyna to tzw. białko ostrej fazy. Jej stężenie wzrasta w stanach zapalnych i zakażeniach (np. w wirusowych zapaleniach wątroby typu B i C).
Ferrytyna a żelazo
70% żelaza wchłanianego przez przewód pokarmowy jest przenoszone do szpiku kostnego i wbudowywane do hemoglobiny - białka odpowiadającego za transport tlenu w organizmie. Reszta żelaza (około 30%) jest magazynowana w kompleksach białkowych, takich jak wspomniana ferrytyna oraz hemosyderyna.
Co oznacza ferrytyna w badaniach? Kiedy ilość dostarczanego żelaza jest niższa niż zapotrzebowanie na ten składnik, organizm ,,pobiera” żelazo ze zmagazynowanych zasobów. Wtedy stężenie ferrytyny we krwi spada. Taka sytuacja może mieć miejsce na skutek: niedoborów żelaza w diecie, zaburzeń wchłaniania, zwiększenia zapotrzebowania (np. w ciąży) oraz utraty dużej ilości krwi.
Kiedy z kolei ilość wchłanianego żelaza jest większa niż zapotrzebowanie organizmu, poziom ferrytyny wzrasta. Dochodzi wtedy do tworzenia w tkankach złogów mogących powodować uszkodzenie narządów. Tak się dzieje m.in. w hemochromatozie. To choroba uwarunkowana genetycznie, w której pomimo właściwego poziomu żelaza w diecie dochodzi do nadmiernego wchłaniania tego pierwiastka z pokarmu.
Niska ferrytyna a żelazo w normie
Właściwy poziom żelaza we krwi nie oznacza, że Twój organizm ma wystarczające zasoby tego składnika. U niektórych osób dochodzi do tzw. utajonego niedoboru żelaza. To stan, w którym organizm ma żelazo tylko na bieżące potrzeby i nie ma żadnych rezerw tego pierwiastka. Jedynym badaniem identyfikującym taki problem jest właśnie oznaczenie poziomu ferrytyny.
Badanie ferrytyny
Dlaczego warto wykonać badanie ferrytyny?
Co to jest ferrytyna i co oznacza określenie jej poziomu? Oznaczenie ferrytyny pozwala zidentyfikować zaburzenia przyswajania żelaza oraz skontrolować, jaka ilość tego pierwiastka jest zmagazynowana w organizmie. Wynik badania odgrywa istotną rolę w diagnozowaniu i różnicowaniu niedokrwistości. Pozwala również monitorować skuteczność leczenia anemii.
O ile niedobór ferrytyny zazwyczaj wiąże się ze zbyt niskim poziomem żelaza, o tyle jej nadmiar może świadczyć o różnych chorobach. Podwyższony poziom ferrytyny pojawia się przy stanach zapalnych rozmaitego pochodzenia, w tym przy problemach z wątrobą (uszkodzenie, martwica komórek), uszkodzeniu śledziony, uszkodzeniu komórek szpiku kostnego czy reumatoidalnym zapaleniu stawów.
Jak się przygotować do badania ferrytyny?
Oznaczenie ferrytyny wykonywane jest na podstawie próbki krwi żylnej. Podobnie jak w przypadku innych badań krwi, do badania ferrytyny należy przystąpić na czczo, najlepiej w godzinach porannych.
Badanie ferrytyny - gdzie wykonać?
Oznaczenie ferrytyny jest standardowym badaniem, które wykonasz w większości laboratoriów i punktów pobrań.
Jeśli jednak zależy Ci na tym, aby pobranie przebiegło w komfortowych warunkach lub nie chcesz tracić czasu na dojazd i czekanie w kolejce, zamów oznaczenie ferrytyny w naszym serwisie uPacjenta. Dzięki temu wykonasz badanie w domu, w dogodnym dla Ciebie terminie.
Badanie ferrytyny - ile czeka się na wynik?
Zazwyczaj wynik badania jest dostępny już na drugi dzień od pobrania.
Norma ferrytyny
Normy ferrytyny różnią się w zależności od płci i wynoszą:
· dla mężczyzn: 15 - 400 µg/l,
· dla kobiet: 10 - 200 µg/l.
Objawy niedoboru ferrytyny
Niedobór ferrytyny powoduje szereg nieprzyjemnych dolegliwości, które można łatwo zaobserwować, w tym:
· przewlekłe zmęczenie, senność;
· zaburzenia koncentracji;
· osłabienie odporności, podatność na infekcje;
· wypadanie włosów, łamliwość paznokci;
· suchość skóry;
· krwawienie dziąseł;
· zajady w kącikach ust.
Niedobór ferrytyny - kto jest narażony?
Niski poziom ferrytyny może być skutkiem nieprawidłowo zbilansowanej diety (np. odchudzającej, wegetariańskiej), która nie dostarcza organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych. Dodatkowo w grupie podwyższonego ryzyka niedoborem ferrytyny są osoby:
· przyjmujące leki należące do inhibitorów pompy protonowej (IPP). W wyniku ich stosowania dochodzi do obniżenia kwasowości soku żołądkowego, co zmniejsza przyswajalność żelaza.
· cierpiące na choroby utrudniające wchłanianie żelaza, np. chorobę Leśniowskiego-Crohna.
· które utraciły lub regularnie tracą duże ilości krwi (w wyniku urazów, obfitych miesiączek).
Objawy nadmiaru ferrytyny
Nadmiar ferrytyny może powodować m.in.:
· bóle stawów;
· problemy z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego;
· złe samopoczucie.
Objawy nadmiaru ferrytyny nie są specyficzne i trudno je powiązać z wysokim stężeniem właśnie tego składnika. Wynika to z faktu, że podwyższona wartość ferrytyny może mieć różne przyczyny: stany zapalne, infekcje, uszkodzenia narządów czy choroby nowotworowe.
Jak podnieść poziom ferrytyny?
Dieta
Prostym sposobem na to, by podnieść poziom ferrytyny, jest odpowiednia dieta. Powinna ona zawierać produkty bogate w wysokoprzyswajalne żelazo hemowe pochodzenia zwierzęcego, w tym podroby, czerwone mięso, żółtka jaj. Dobrze jest również zwiększyć spożycie tłustych ryb, roślin strączkowych czy suszonych owoców. Co istotne, witamina C poprawia przyswajalność żelaza, stąd w jadłospisie powinny znaleźć się świeże owoce i warzywa.
Leki
Poziom ferrytyny można podnieść, przyjmując suplementy diety zawierające żelazo. W przypadku większych niedoborów tego białka konieczne może być przyjmowanie leków na receptę, zawierających wodorotlenek żelaza trójwartościowego, siarczan żelaza dwuwartościowego lub bursztynian żelaza.
Szczegółowa diagnostyka
Ustalenie i eliminacja przyczyn niedoboru ferrytyny może wymagać dodatkowych badań. W celu uzyskania pełnego stanu zdrowia warto zbadać m.in. wysycenie transferyny żelazem oraz całkowitą zdolność wiązania żelaza. Sprawdź również, jakie badania krwi warto zrobić, aby mieć pewność, że nasz organizm działa prawidłowo.
Zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski poziom żelaza mogą wskazywać na poważną chorobę. Aby ocenić rzeczywisty poziom tego pierwiastka w organizmie, warto wykonać badanie ferrytyny. Na podstawie wyników lekarz nie tylko zweryfikuje poziom żelaza, ale też będzie mógł zidentyfikować przyczynę naszych problemów zdrowotnych, którą może być anemia czy zaburzenia wchłaniania.