Co na apetyt u seniora? Leki i domowe sposoby

Przyczyny braku apetytu u seniora

Dlaczego starsza osoba nie chce jeść? Przyczyną braku apetytu czy groźnej dla zdrowia anoreksji wieku podeszłego mogą być zarówno naturalne zmiany fizjologiczne, jak i choroby czy problemy natury psychologicznej. Ważne, aby znaleźć przyczynę utraty apetytu i pod okiem lekarza podjąć odpowiednie działania. Brak apetytu może być wynikiem:

• Starzenia się organizmu - ubytki w uzębieniu, obniżony zmysł smaku czy zaparcia związane ze spowolnieniem metabolizmu mogą sprawić, że senior będzie postrzegał jedzenie jako coś problematycznego.
• Chorób - niechęć do jedzenia może wynikach m.in. z problemów z tarczycą czy anemii. Niekiedy jest też pokłosiem objawów żołądkowo-jelitowych: zgagi, wzdęć, wrzodów lub poważniejszych schorzeń, w tym nowotworów. Dlatego tak ważna jest profilaktyka zdrowia osób starszych, która powinna uwzględniać nie tylko coroczne badania krwi i moczu, ale także badania na brzuch.
• Przyjmowania niektórych leków, zwłaszcza tych stosowanych w terapii chorób przewlekłych.
• Niedoboru substancji odpowiadających za łaknienie - bardzo istotną rolę odgrywa tu cynk oraz szereg witamin i minerałów.
• Nieodpowiednia higiena posiłków - w tym brak regularności, rezygnacja z posiłków lub zastępowanie pełnowartościowej żywności tą przetworzoną.
• Czynników psychologicznych - samotność nie sprzyja ,,radości z jedzenia”, zwłaszcza, jeśli zastawiony stół kojarzy się seniorowi z obecnością bliskich. Również demencja czy stany depresyjne mogą sprawić, że starsza osoba nie będzie przywiązywać wagi do jakości i regularności posiłków.
• Brakiem świadomości - starsze osoby często przeżyły trudne czasy, w których kromka chleba z cukrem była rarytasem. Mogą w związku z tym nie mieć pełnej świadomości, jak istotne jest spożywanie warzyw, owoców, odpowiedniej ilości białka z chudego mięsa i ryb.

Senior nie chce jeść - czym to grozi?

Naturalną konsekwencją utrzymującego się braku apetytu jest spadek masy ciała, uczucie osłabienia czy spadek siły mięśniowej. Jeśli taki stan utrzymuje się dłużej, może mieć jednak znacznie poważniejsze konsekwencje niż zbyt luźne ubranie.

Niedożywienie

Brak apetytu skutkuje tym, że organizm seniora (i tak już dość ,,wrażliwy” z racji wieku) otrzymuje niewystarczającą ilość składników odżywczych - mikro- i makroelementów, białek, tłuszczy. To może istotnie wpływać na pogorszenie pracy narządów wewnętrznych oraz obniżać zdolności poznawcze. Źle odżywiony senior będzie zdekoncentrowany, podatniejszy na upadki, może gubić się w nowych miejscach czy nieadekwatnie odczytywać intencje innych, nie zawsze przychylnych mu, osób.

Zespół słabości

Zespół słabości to szereg objawów spowodowanych zmniejszeniem fizjologicznych rezerw organizmu. Do najistotniejszych symptomów należą zmiany neurohormonalne, tendencja prozapalna (podwyższone markery stanu zapalnego) oraz zaburzenia krzepnięcia. Co niepokojące, zespół słabości jest czynnikiem prognostycznym zgonu, a jego wystąpienie zapowiada utratę sprawności. 

Sarkopenia

Sarkopenia to choroba geriatryczna, w której osłabieniu ulegają mięśnie szkieletowe. Co ciekawe, w jej przypadku dochodzi do obniżenia głównie siły mięśni, a niekoniecznie - ich masy. Postępująca sarkopenia sprawia, że senior może prowadzić wyłącznie fotelowo-łóżkowy tryb życia, nie wychodzi z domu, a czasem - nawet przy prostych, codziennych czynnościach wymaga sprzętu pomocniczego (balkoników, chodzików rehabilitacyjnych).

Zwiększona chorobowość i śmiertelność

Śmierć z niedożywienia to przypadek skrajny (choć jej ryzyko znacznie wzrasta, kiedy brak apetytu wynika z poważnych schorzeń, np. nowotworów) - niemniej brak apetytu u seniora wpływa negatywnie na ogólną kondycję organizmu, co sprzyja pogłębieniu chorób cywilizacyjnych czy częstszym infekcjom. Warto też pamiętać, że osłabiony organizm jest podatniejszy na urazy (złamania, skręcenia), a jego zdolność do regeneracji znacząco się obniża.

Co robić, kiedy starsza osoba nie chce jeść?

Leki na apetyt dla seniora

W aptece znajdziesz rozmaite leki na pobudzenie apetytu u dorosłych. Możesz wybrać dogodniejszą dla Twojego bliskiego formę - syrop lub tabletki. Bardzo dużo środków opartych jest o naturalne substancje i wyciągi roślinne. Ich działanie polega na zwiększeniu produkcji śliny i soków trawiennych, co przekłada się na pojawienie się uczucia łaknienia. Pamiętaj, aby tego typu preparaty podawać 15-30 minut przed posiłkiem.

Jeśli naturalne substancje okażą się nieskuteczne, należy wraz z lekarzem rozważyć podanie leków na apetyt na receptę. Mogą one zawierać różne substancje, m.in. cyproheptadynę lub octan megestrolu. U osób z silnym jadłowstrętem specjalista może zalecić również uzupełnianie diety żywnością medyczną specjalnego przeznaczenia (również na receptę).

Suplementy i witaminy na pobudzenie apetytu

Niekiedy za brak łaknienia odpowiada niedobór witamin. W leczeniu braku apetytu u seniorów najczęściej wprowadza się suplementację cynkiem, witaminą A oraz witaminami z grupy B (istotne są zwłaszcza kwas foliowy oraz witamina B12). Działanie tych składników w obszarze układu pokarmowego polega m.in. na zwiększaniu produkcji kwasu solnego w żołądku.

Domowe sposoby na apetyt dla seniora

Higiena posiłków

Jeśli osoba starsza, którą się opiekujesz, ma problemy z apetytem, spróbuj podawać jej niewielkie, ale częste i regularne posiłki. Miseczka zupy, a po 2-3 godzinach kawałek mięsa i garść warzyw będą mniejszym wyzwaniem niż dwudaniowy obiad. Zadbaj też o różnorodność posiłków - i mowa tu zarówno o zawartości talerza, jak i konsystencji dań. Niektórzy seniorzy chętniej zjedzą posiłek w formie papki (zupa krem, leczo), innych taka struktura może odstraszać.

Zioła na apetyt

Wśród ziół pobudzających apetyt wymienia się głównie:

• koper włoski,
• tymianek,
• majeranek,
• kozieradkę,
• kolendrę,
• kurkumę,
• anyż,
• cząber.

Większość z tych ziół idealnie wzbogaci smak dań i wypieków. A jeśli gotowanie to nie Twoja domena - w aptece kupisz gotowe mieszanki ziołowe na apetyt.

Zwiększenie gęstości odżywczej

W przypadku małych porcji należy szczególnie zadbać o kaloryczność i odżywczość potraw. Wzbogacaj więc posiłki o źródła zdrowych tłuszczy (awokado, oliwa z oliwek, masło orzechowe, zmielone orzechy, pestki) i białka (sery, jajka). Postaw na proste działania, ale pamiętaj o nich - każdą sałatę polewaj oliwą, desery dekoruj masłem orzechowym, a do zupy dodawaj roztarte żółtka jaj.

Badania kontrolne dla seniora przy braku apetytu

Podstawą zdrowia w każdym wieku jest regularne wykonywanie pakietu badań profilaktycznych. Zawarta w nich morfologia i markery stanu zapalnego pozwolą stwierdzić, czy w organizmie nie toczy się infekcja lub przewlekły stan zapalny. Badania te pozwolą również wykryć choroby pasożytnicze, których częstym objawem jest brak apetytu. Aby potwierdzić obecność pasożytów, wykonuje się dodatkowo badanie kału.

Aby zdiagnozować problemy jelitowo-żołądkowe i wykryć przyczynę bólów brzucha, zgagi, biegunek czy zaparć, warto wykonać badania na brzuch. Odpowiednio wdrożone, ukierunkowane leczenie pomoże pozbyć się objawów, które odbierają seniorowi przyjemność z jedzenia.

W diagnostyce i leczeniu niedożywienia pomocne będzie wykonanie pakietu na niedobory witamin i minerałów. Umożliwi to dwie rzeczy: po pierwsze pomoże ustalić, czy seniorowi brakuje substancji odpowiedzialnych za łaknienie, a po drugie pokaże, czy przez brak apetytu nie wystąpiły poważne niedobory kluczowych substancji.

Wszystkie te badania możesz wykonać na jednej wizycie specjalisty medycznego uPacjenta z Pakietem Kompleksowych Badań Stanu Zdrowia. Zaplanuj badania, a w wyznaczonym terminie przyjedzie do Ciebie specjalista, który wykona badania w 15 minut.

Senior nie chce jeść i pić - co jeszcze warto wiedzieć?

Ile chory/starszy człowiek może nie jeść?

Według dietetyk Karoliny Gorzkiewicz-Drzymalskiej przy prawidłowym nawodnieniu organizmu brak pokarmu przez około tydzień nie powinien wyrządzić poważniejszych szkód (choć taki stan jest niepokojący i warto zareagować szybciej). Należy jednak wziąć pod uwagę, że osoby starsze są często schorowane, a ich organizm szybciej ulega osłabieniu. Przy długotrwałym braku apetytu istotnym wskaźnikiem jest utrata masy ciała - według lekarzy alarmujący jest spadek masy ciała o 5% w przeciągu miesiąca lub 10% w przeciągu pół roku.

Co robić, kiedy osoba leżąca nie chce jeść?

W tym przypadku warto skupić się na dostosowywaniu formy posiłków do możliwości seniora. Leżąca osoba może mieć problem z operowaniem większymi kawałkami jedzenia i ich przełykaniem - potrawy w formie zmiksowanej mogą okazać się lepszym wyborem. Jeśli osoba leżąca chce uniknąć karmienia łyżeczką, kup w aptece specjalne rurki do podawania pokarmów płynnych i półpłynnych - dzięki temu senior zyska komfort i namiastkę samodzielności.

Jadłowstręt psychiczny u osób starszych - jak go przełamać?

Jadłowstręt u osób starszych często ma podłoże psychiczne. Lęk przed jedzeniem może być związany z poczuciem upokorzenia (jeśli np. seniorowi trudno operować sztućcami, utrzymać w ręce kubek czy talerz), kojarzącymi się z posiłkiem rozpraszaczami (głośne rozmowy, włączone radio) lub wręcz przeciwnie - poczuciem samotności. Możesz próbować sam odnaleźć i wyeliminować przyczynę lęku (np. poprzez: serwowanie napojów w kubkach niekapkach, a posiłków w nietłukących talerzach; zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i spokoju podczas posiłku; dotrzymywaniu seniorowi towarzystwa bez oznak zniecierpliwienia) lub poprosić o pomoc specjalistę, np. psychiatrę wyspecjalizowanego w zaburzeniach odżywiania.

Co na apetyt dla chorych na raka?

Odpowiedź na to pytanie jest zależna od stanu chorego. Jeśli senior z chorobą nowotworową jest samodzielny, można zachęcać go do niewielkiego choćby ruchu przed posiłkiem (by pobudzić metabolizm), a dietę uzupełnić ziołami na pobudzenie apetytu (po konsultacji z lekarzem, gdyż zioła mogą wchodzić w interakcję z lekami). Bardzo istotne jest także dbanie o gęstość odżywczą posiłków - niedożywienie pacjentów onkologicznych często jest związane z deficytem białkowo-kalorycznym. Przy znacznym spadku apetytu konieczne jest wdrożenie żywności medycznej specjalnego przeznaczenia. Według National Cancer Institute nawet 40% pacjentów onkologicznych nie umiera z powodu choroby nowotworowej, a w wyniku niedożywienia.