Zapalenie ucha — objawy, przyczyny, domowe sposoby

Zapalenie ucha — co to jest?

Zapalenie ucha z pewnością może się nam kojarzyć z uporczywym bólem, podwyższoną temperaturą czy migrenami. Definicja stanu zapalnego zależy jednak od jego rodzaju, co pomoże Ci zrozumieć przygotowana przez nas krótka lekcja anatomii.

Narząd słuchu najprościej podzielić na trzy części: ucho zewnętrzne, które obejmuje małżowinę uszną i kanał słuchowy, ucho środkowe i ucho wewnętrzne (błędnik). Każdy z tych trzech obszarów może powodować stan zapalny i prowadzić do określonej postaci zapalenia ucha. Poszczególne stany zapalne różnią się od siebie objawami, a także sposobami ich leczenia.

Jeśli myślisz o zapaleniu ucha, prawdopodobnie chodzi Ci o infekcję ucha środkowego. Ten typ zapalenia jest jedną z najczęstszych chorób, których doświadczamy we wczesnym dzieciństwie. W wielu przypadkach jest to również jedna z przyczyn przepisywania pierwszych antybiotyków. Wśród dorosłych przeważają infekcje ucha zewnętrznego i środkowego, natomiast infekcje ucha wewnętrznego występują stosunkowo rzadko.

Zapalenie ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego występuje najczęściej u dzieci i dotyka aż 75% z nich przed ukończeniem trzeciego roku życia. W pierwszej fazie zapalenie rozpoznaje się jako infekcję o charakterze wirusowym, jednak z czasem może pojawić się również infekcja bakteryjna. Dodatkowo prawdopodobieństwo rozwinięcia się zapalenia ucha zwiększa wiele czynników (jak alergie, przerost migdałków, polipy czy ekspozycja na dym papierosowy).

Co więcej, osoby z alergiami sezonowymi częściej zmagają się z zapaleniem ucha, gdy liczba pyłków w powietrzu jest wysoka. Warto również wiedzieć, że zapalenie ucha środkowego może mieć związek z infekcją górnych dróg oddechowych — dolegliwości te idą w parze najczęściej jesienią i zimą.

Wyróżniamy kilka typów zapalenia ucha środkowego ze względu na jego przebieg:

• Ostre zapalenie ucha środkowego — zwykle zaczyna się nagle, wywołując obrzęk i zaczerwienienie. W uchu gromadzi się płyn i ropa, których następstwem są ból i gorączka. Często występuje ono również podczas infekcji górnych dróg oddechowych.
• Wysiękowe zapalenie ucha środkowego — w wielu przypadkach bywa konsekwencją ostrego zapalenia. Wynika z zaburzonej wentylacji ucha oraz zalegania płynu lub ropy w uchu. Dodatkowo infekcja może wpływać na słuch i powodować uczucie pełności w uchu. W dłuższej perspektywie prowadzi do zaburzeń słuchu.
• Przewlekłe zapalenie ucha środkowego z wysiękiem — w tym przypadku płyn długo znajduje się w uchu środkowym albo pojawia się ponownie nawet po wyleczonej infekcji. Również ten typ zapalenia może pogarszać słuch.

Zapalenie ucha wewnętrznego

Ten rodzaj zapalenia określany jest również jako zapalenie błędnika. Zapalenie ucha wewnętrznego może powstać w wyniku długo trwającego zapalenia ucha środkowego – jako powikłanie stanu zapalnego w obrębie narządu słuchu. W rozpoznaniu wykonuje się: podstawowe badania laryngologiczne, badania neurologiczne i rezonans magnetyczny. Groźne powikłania zapalenia ucha wewnętrznego to m.in. całkowita utrata słuchu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy ropnie mózgu. Leczenie zapalenia ucha wewnętrznego wymaga hospitalizacji.

Zapalenie ucha zewnętrznego

Przyczyną mogą być zaburzenia pracy gruczołów łojowych — brak ochronnej woskowiny w wielu przypadkach skutkuje rozwojem infekcji. Kolejnym czynnikiem może być również uszkodzenie nabłonka. Ryzyko wystąpienia zapalenia ucha zewnętrznego rośnie u diabetyków, alergików oraz osób często korzystających z basenu.

Leczenie zapalenia ucha zewnętrznego wymaga odpowiedniej interwencji lekarskiej. W pierwszym etapie istotne jest określenie typu infekcji. Możemy mieć tu bowiem do czynienia z infekcją na tle wirusowym, grzybiczym lub bakteryjnym. Podstawą leczenia jest systematyczne oczyszczanie przewodu słuchowego oraz stosowanie antybiotyków lub/i leków przeciwgrzybiczych.

Zapalenie ucha — objawy

Objawy zapalenia ucha będą znacznie różniły się ze względu na jego charakter oraz lokalizację.

Objawy zapalenia ucha środkowego:

• silny, tętniący ból ucha;
• zatkane ucho;
• pogorszenie słuchu;
• problemy ze snem;
• gorączka;
• złe samopoczucie;
• brak apetytu;
• wymioty;
• wyciek surowiczy lub ropny z ucha.

Objawy zapalenia ucha wewnętrznego:

• zaburzenia równowagi,
• zawroty głowy,
• oczopląs,
• pogorszenie słuchu,
• szumy uszne,
• nudności i/lub wymioty,
• złe samopoczucie.

Objawy zapalenia ucha zewnętrznego:

• ból ucha nasilający się przy ruchach żuchwą,
• ból przy nacisku na skrawek ucha,
• wyciek surowiczej lub ropnej wydzieliny,
• świąd ucha,
• niedosłuch.

Ile trwa zapalenie ucha?

Zapalenie ucha środkowego trwa zazwyczaj 3 dni, po czym przechodzi samoistnie. Przez ten czas warto jednak wdrożyć odpowiednie leczenie objawowe, które przyniesie ulgę w bólu ucha.

Przewlekła infekcja może na stałe uszkodzić ucho środkowe, dlatego nie warto bagatelizować dłużej utrzymujących się objawów. W sytuacji, gdy objawy nie ustępują w ciągu trzech dni, pojawiają się wymioty albo niepokojące oznaki takie jak zawroty głowy, bardzo wysoka gorączka czy obrzęk lub wysięk z ucha, należy zgłosić się do lekarza. Wizyta u specjalisty konieczna jest również, kiedy:

• infekcji towarzyszą choroby przewlekłe;
• na zapalenie ucha cierpi niemowlę;
• układ odpornościowy chorego jest osłabiony, np. poprzez chemioterapię.

Czy zapalenie ucha jest zaraźliwe?

Chociaż zapalenie ucha wywołują bakterie lub wirusy, nie jest ono zaraźliwe.

Ból ucha — domowe sposoby na zapalenie ucha

Jeśli zastanawiasz się, co jest najlepsze na zapalenie ucha środkowego, mamy dla Ciebie dobrą nowinę. Nie zawsze potrzebne są leki na receptę. W łagodnych przypadkach infekcji ucha wystarczy sięgnąć po domowe sposoby, by poradzić sobie z tą przykrą dolegliwością. Bardziej zaawansowane infekcje (w przypadku których konieczna jest wizyta u lekarza) wymagają innego rodzaju leczenia, jak np. krople na zapalenie ucha czy antybiotyki.

Wśród domowych sposobów na zapalenie ucha wyróżniamy między innymi: produkty stosowane w kuchni (takie jak czosnek czy imbir), kompresy, odpowiednią pozycję podczas snu (bez nacisku na ucho) oraz leki przeciwbólowe bez recepty.

Kompresy

Ciepłe kompresy mogą na pewien czas złagodzić ból ucha. Ważne jest jednak, by z kompresu usunąć nadmiar ciepłej wody i przyłożyć go na parę minut do ucha. Metoda ta pomaga rozluźnić ropne zatory w uchu. Kompresy mogą być także naprzemiennie ciepłe i chłodne lub wyłącznie zimne w przypadku gorączki.

Sen bez nacisku na ucho

Sen bez nacisku na ucho wyraźnie łagodzi objawy zapalenia. Co więcej, zaleca się również spanie w pozycji siedzącej. Usprawnia to odpływanie płynu, który zbiera się w uchu, co zmniejsza ucisk w uchu środkowym. Jeśli nie jesteś w stanie spać w takiej pozycji, spróbuj oprzeć głowę na kilku poduszkach, by być bardziej wyprostowanym i polepszyć drenaż uszu.

Leki przeciwbólowe bez recepty

W przypadku objawowego leczenia zapalenia zaleca się stosowanie leków przeciwbólowych, takich jak ibuprofen (maksymalna zalecana dawka co 8 godzin przez 48-72 godziny) lub paracetamol. Należy jednak pamiętać, że niektóre z medykamentów, jak np. aspiryna, są niewskazane dla dzieci poniżej 16. roku życia.

Czosnek

Aby zredukować ból ucha, zaleca się jedzenie surowego czosnku. Czosnek stosuje się na ból ucha już od dawnych lat, głównie za sprawą zawartości allicyny, która pomaga zwalczać infekcje bakteryjne. Jeśli jednak bierzesz leki, dobrze byłoby skonsultować się z lekarzem, gdyż czosnek może zmieniać działanie antybiotyków.

Imbir

Również imbir cechuje się naturalnymi właściwościami przeciwzapalnymi. Dla złagodzenia bólu możesz spróbować rozdrobnić korzeń, połączyć go z rozgrzaną oliwą z oliwek, odcedzić, a następnie rozprowadzić wokół ucha. Co ważne, nie należy umieszczać imbiru bezpośrednio w uchu.

Zapalenie ucha u dziecka

Ból ucha u dziecka najczęściej wynika z ostrego zapalenia ucha środkowego. Zapalenie to jest drugą najczęstszą diagnozą pediatryczną na oddziale ratunkowym. Choć może ono wystąpić w każdym wieku, najczęściej dotyka najmłodszych między 6. a 24. miesiącem życia. Jak wynika z badań, od 75% do 90% wszystkich dzieci doświadczy zapalenia ucha środkowego jeszcze przed osiągnięciem wieku szkolnego.

Rozwojowi infekcji sprzyja niska odporność i częste nawroty nieżytów nosowo-gardłowych.

Istotne są również czynniki środowiskowe zapalenia ucha u dziecka — jak uczęszczanie do żłobka lub przedszkola, sztuczne karmienie czy bierny kontakt z dymem tytoniowym.

W przypadku dzieci również możemy spróbować leczenia domowymi sposobami, zalecamy jednak uprzednią konsultację z lekarzem! W przypadku wystąpienia silniejszych infekcji i wiążącego się z tym bólu konieczne może być zastosowanie antybiotyku.

Pamiętaj, że zapalenie uszu długo się leczy. Gdy dziecko dostanie lek, ból mija często już następnego dnia, jednak w rzeczywistości ucho ciągle jest chore! Ważne jest, by wyleczyć uszy do końca i nie przerywać antybiotykoterapii.

Dlaczego najmłodsi chorują?

Wiesz już, co jest najlepsze na zapalenie ucha i jak postępować, gdy w ciągu trzech dni nie przejdzie ono samoistnie. Jeśli doskwiera Ci więc łagodna infekcja, sięgnij po kompresy, zakup środki przeciwbólowe bez recepty i pamiętaj, by spać w odpowiedniej pozycji. Życzymy zdrowia i trzymamy kciuki, by dolegliwości związane z zapaleniem ucha odeszły w zapomnienie!