
Czerniak - najniebezpieczniejszy nowotwór skóry
Czerniak to nowotwór złośliwy skóry pochodzący od melanocytów (czyli komórek mających na celu wytwarzanie barwnika - melaniny) i powstający na skutek ich nadmiernego pobudzania. To właśnie melanina sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym. Choć czerniaki występują najczęściej na nogach lub w obrębie klatki piersiowej, mogą pojawić się w każdym miejscu na skórze - w tym w okolicy twarzy, a także miejscach osłoniętych, które w niewielkim stopniu narażone są na kontakt z promieniami UV (jak pośladki czy wargi sromowe) [1].
Statystyki są niepokojące. W Polsce z powodu czerniaka umiera o 20% więcej chorych niż w Europie - przy 50% mniejszej częstości zachorowań. Wpływa na to późna wykrywalność oraz brak odpowiedniej profilaktyki. Co roku wzrasta również odsetek chorych dzieci oraz osób poniżej 20. roku życia [2].
Wzrostowi zachorowań sprzyja ekspozycja na słońce przy braku zachowania odpowiedniej ochrony skóry. Wiele osób nadal nie wie, jak prawidłowo odróżnić pieg od brodawki lub niepokojącego wykwitu skórnego, który może świadczyć o rozwijającym się nowotworze. Warto więc wybierać się na regularne kontrole dermatologiczne naszych znamion - zwłaszcza nowych, które pojawiły się na skórze w okresie letnim.
Czym charakteryzują się niepokojące znamiona?
Niepokój powinny wzbudzić wszystkie znamiona, które:
- przypominają rany, jednak się nie goją;
- wyglądają inaczej od pozostałych;
- swędzą;
- krwawią lub sączą się;
- zmieniają swój kształt, rozmiar lub kolor;
- mają perłowy połysk;
- są asymetryczne, mają nieregularne brzegi;
- ich powierzchnia jest szorstka lub łuskowata [3].
Warto również pamiętać, że pod wpływem promieniowania UV czerniak może powstać ze starszego (wcześniej zdrowego) znamienia na skórze.
Choć oparzenia spowodowane nadmiernym i nieprzemyślanym opalaniem to najczęstsze przyczyny rozwoju czerniaka - szkodliwy wpływ mogą mieć również czynniki genetyczne dziedziczone po naszych przodkach. Osoby o naturalnie bladej karnacji i skórze pokrytej piegami posiadają wyższą wrażliwość na szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe.
Jak prawidłowo badać skórę?
Zwłaszcza w okresie letnim warto - przynajmniej raz w miesiącu - stanąć w dobrze oświetlonym pomieszczeniu i dokładnie obejrzeć całe ciało. Jeśli zauważysz u siebie niepokojące zmiany mogące świadczyć o rozwijającym się nowotworze skóry, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza dermatologa. Specjalista, za pomocą dermatoskopu, obejrzy wszystkie znamiona, dzięki czemu możliwe będzie postawienie prawidłowej diagnozy. Jeśli lekarz stwierdzi nieprawidłowości, skieruje nas na dodatkowe badania histopatologiczne.
Czynniki kwalifikujące do badania dermatoskopowego:
- więcej niż 40-50 lub więcej znamion ciele,
- jasna karnacja,
- częste kąpiele słoneczne i/lub korzystanie z usług solarium,
- diagnoza czerniaka złośliwego skóry lub nowotworu trzustki u bliskich krewnych,
- znamiona dysplastyczne (atypowe) [5].
Profilaktyka czerniaka - lepiej zapobiegać niż leczyć
Każdy dłuższy pobyt na słońcu może być potencjalnie niebezpieczny dla Twojej skóry. Warto stopniowo przyzwyczajać ją do intensywnego nasłonecznienia, systematycznie wydłużając ekspozycję na słońce. Podstawową ochronę zapewni przede wszystkim krem do opalania z filtrem UV. Pamiętaj jednak, że działanie kremu utrzymuje się do dwóch godzin, a po każdym wyjściu z wody należy zastosować go ponownie.
Dodatkową ochronę zapewni również właściwe ubranie, w tym nakrycie głowy i okulary przeciwsłonecznych z filtrem UV (w skrajnych przypadkach czerniak może umiejscowić się nawet w oku!) [6].
Mało kto pamięta, że promieniowanie UV szkodzi przez cały rok. Latem jest ono największe, jednak nie stosując odpowiednich zabiegów ochronnych w pozostałe pory roku, również zwiększamy prawdopodobieństwo wystąpienia czerniaka.
Źródła:
1. https://www.akademiaczerniaka.pl/o-czerniaku/czerniak-co-to-jest
2. http://onkologia.org.pl/czerniak-skory-c43
3. https://www.skincancer.org/skin-cancer-information/melanoma/melanoma-warning-signs-and-images/
4. https://www.nhs.uk/conditions/melanoma-skin-cancer/
5. https://www.cancer.org/cancer/melanoma-skin-cancer/causes-risks-prevention/prevention.htm
6. lhttps://www.cancer.org/cancer/melanoma-skin-cancer/causes-risks-prevention/prevention.html