Badania nowotworowe — warto je wykonać profilaktycznie!

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem wskazuje, że tylko w 2018 roku odnotowano aż 17 milionów nowych przypadków raka na całym świecie. Organizacja przewiduje, że do 2040 roku liczba ta wzrośnie do 27 milionów nowych przypadków. Są to niezwykle duże liczby, dlatego badania nowotworowe, profilaktyczne w przypadku nowotworów są tak kluczowe. Niezależnie od tego, czy jesteś genetycznie obarczony skłonnością do zachorowania, powinieneś prewencyjnie skorzystać z badań pod kątem nowotworów.

Badania nowotworowe to szansa na wczesne wykrycie raka

Badanie krwi na raka ma na celu wykrycie raka, zanim ten się rozprzestrzeni, zatrzymanie jego rozwoju oraz jak najszybsze wdrożenie leczenia. Fundacja The Canary, wywodząca się ze Stanford i zajmująca się wczesnym wykrywaniem raka, podaje, że wskaźniki przeżywalności są zdecydowanie wyższe w przypadkach, w których rak jest wcześnie wykryty, a choroba ogranicza się tylko do organu pochodzenia.

Co ciekawe, od 1950 roku odnotowano spadek zachorowalności i zgonów z powodu raka szyjki macicy aż o 70%. A to za sprawą testu przesiewowego, który wykrywa wczesne zmiany chorobowe. W przypadku raka piersi 98% pacjentek przeżywa więcej niż 5 lat w sytuacji szybkiego wykrycia zmian. Natomiast aż 100% pacjentów przeżywa więcej niż 5 lat dzięki wczesnemu wykryciu raka prostaty. Dlatego właśnie tak istotne są badania profilaktyczne w kierunku nowotworów!

Jakie badania na wykrycie raka w organizmie wykonać?

Testy przesiewowe

Testy przesiewowe pomagają wykryć raka, zanim jeszcze zaczną pojawiać się objawy. Dzięki temu można skuteczniej go leczyć. Testy niekiedy wykrywają raka, który nie wymaga leczenia, jednak świadomość jego istnienia umożliwia regularne wykonywanie badań kontrolnych oraz wdrożenie zmian w dotychczasowych stylu życia. Przykładowe testy przesiewowe to kolonoskopia, mammografia, cytologia czy test na obecność HPV.

Markery nowotworowe

Markerami nowotworowymi (biomarkerami) mogą być geny, komórki, cząsteczki, enzymy lub hormony, wytwarzane przez organizm w odpowiedzi na istniejący w ciele nowotwór. Wykrywa się je w moczu, krwi lub innych płynach ustrojowych. Obecnie można oznaczyć następujące markery nowotworowe:

• CA 125 – jest markerem nowotworowym związanym z rakiem jajnika. U kobiet, które mają stwierdzoną mutację w obrębie genu BRCA1 lub BRCA2 oraz u których w rodzinie wystąpiły przypadki nowotworów zaleca się oznaczenie tego biomarkera. Wysoka wartość CA 125 może też występować w raku macicy i innych nowotworów jamy brzusznej. W niektórych przypadkach podwyższone wartości parametru w ogóle nie są związane z nowotworem i mogą wskazywać na endometriozę, ciążę, menstruację lub menopauzę.
• CA 15-3 – wysokie wartości tego parametru mogą świadczyć o raku piersi, raku jelita grubego i raku wątroby.
• CA 19-9 – to marker nowotworowy związany z trzustką i drogami żółciowymi. Może świadczyć o raku trzustki, ale występuje też w przypadku zapalenia i marskości wątroby.
• CEA – biomarker związany z rakiem odbytu i jelita grubego. Podwyższone wartości tego parametru występują też u palaczy oraz osób z chorobami wątroby.
• AFP – wysokie wartości mogą wskazywać na raka jądra. Jednak diagnozę można wystawić dopiero po wykonaniu USG.
• PSA całkowity – badanie jest pomocne w diagnostyce raka prostaty oraz zapalenia i przerostu tego gruczołu.

Inne badania

• OB – znacznie podwyższone wartości (szczególnie wynik trzycyfrowy) mogą świadczyć o chorobie nowotworowej. Dowiedz się więcej na temat OB i zobacz, co poszczególne wartości tego parametru mogą oznaczać. Przeczytaj artykuł: Jak wysokie OB powinno niepokoić.
• CRP – jest nieswoistym markerem nowotworowym. Oznacza to, że jego podwyższone wartości mogą świadczyć o nowotworze, ale równie dobrze mogą być oznaką innych chorób takich jak: zakrzepica, zawał serca, reumatoidalne zapalenie stawów czy ostre zapalenie trzustki. Wysokie CRP może też świadczyć o chorobach zakaźnych. W przypadku nowotworów wysokie CRP najczęściej obserwuje się w raku jelita grubego, piersi, jajnika i nerek.
• Immunoglobuliny – oznaczenie poziomu immunoglobulin może być pomocne w diagnostyce chłoniaka, chorób wątroby i śledziony.
• Dehydrogenaza mleczanowa – oznaczenie wartości tego parametru ma szczególne znaczenie w diagnostyce chłoniaka, białaczki, raka wątroby oraz nowotworów narządów płciowych.
• Fosfataza zasadowa – wysokie wartości są związane z chorobami wątroby, w tym rakiem narządu.

Czy można mieć raka i dobre wyniki krwi?

Wiele nowotworów na wczesnym etapie rozwoju nie wpływa na wyniki podstawowych badań krwi. Zatem można mieć nowotwór i wzorcowe wyniki morfologii oraz innych parametrów. We wczesnym stadium choroby nowotworowej do jej wykrycia konieczne jest wykonanie dodatkowych badań takich jak np. cytologia, USG czy badanie krwi utajonej w kale. Jedynie choroby nowotworowe związane z układem krwiotwórczym od samego początku mogą wpływać na wyniki morfologii – ale i to nie jest regułą. Szczególnie alarmującym sygnałem powinny być nieprawidłowe wyniki erytrocytów, leukocytów i trombocytów.

Dlatego jeśli zależy Ci na skutecznej profilaktyce nowotworowej, pamiętaj nie tylko o regularnych badaniach krwi, ale również o badaniu moczu, kału i obserwacji znamion. Kobiety powinny wpisać do swojego kalendarza comiesięczne samobadanie piersi, a raz w roku zgłaszać się do ginekologa na cytologię i USG piersi. Mężczyznom dodatkowo zaleca się samobadanie jąder i badanie prostaty u urologa.

Badania genetyczne

Testy genetyczne to nowy rodzaj badań pomagający zdiagnozować raka. Na podstawie wykrytych genów dowiesz się, czy jesteś obarczony ryzykiem zachorowania na różne rodzaje nowotworu, takie jak rak piersi, prostaty, tarczycy czy nerek. Co zyskujesz dzięki takim badaniom? Przede wszystkim informację, że musisz regularnie wykonywać badania profilaktyczne danego narządu. Otrzymujesz także sygnał, by wprowadzić zmiany w stylu życia, dzięki którym zwiększysz szansę na długie życie.

Genetyczny pakiet nowotworowy

Nowotwór – badania dla kobiet i dla mężczyzn

Pakiet nowotworowy to analiza mutacji genów, które świadczą o zwiększonym ryzyku zachorowania na poszczególne nowotwory.

Geny, których obecność jest testowana w ramach pakietu nowotworowego uPacjenta to:

• BRCA1 i BRCA2,
• CHECK2,
• NBN,
• CDKN2A,
• PALB2 – tylko u kobiet,
• HOXB13 – tylko u mężczyzn.

Co oznacza obecność poszczególnych genów?

Mutacje w genach BRCA1 oraz BRCA2 współwystępują ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka piersi (ryzyko pomiędzy 31 a 56%) oraz jajnika (11-27%). Ich obecność pozwala określić także ryzyko wystąpienia raka prostaty, trzustki, jelita grubego czy żołądka. Mutacja genu NBN również świadczy o większym ryzyku raka piersi i prostaty.

CHECK2 to gen, którego mutacje informują o zwiększonym ryzyku wystąpienia raka piersi – u kobiet ryzyko wzrasta od 2 do 5 razy, a u mężczyzn aż 10-krotnie. Większe jest także ryzyko pojawienia się nowotworów prostaty, tarczycy, nerek oraz raka jelita grubego. Z kolei gen CDKN2A pozwala określić ryzyko wystąpienia raka trzustki i czerniaka, świadczy także o dwukrotnie większym ryzyku raka płuc.

PALB2 jest trzecim najistotniejszym genem, zaraz po BRCA1 i BRCA2, który określa obciążenie rodzinne rakiem piersi u kobiet — świadczy o nawet pięciokrotnie większym ryzyku zachorowania. Natomiast HOXB13 to gen, który kontroluje ekspresję innych genów i koreluje z większym ryzykiem zachorowania na raka gruczołu krokowego.

Dzięki profilaktycznym badaniom na nowotwór możesz skuteczniej zadbać o stan swojego zdrowia. Skorzystaj z nich przede wszystkim, jeśli w Twojej rodzinie występuje wysoka zachorowalność na raka jajników, piersi, jajowodu, otrzewnej, tarczycy czy też nerek. Zbadaj się również w sytuacji, gdy w Twojej rodzinie istnieją zdiagnozowane przypadki raka u osób, które nie przekroczyły 50. roku życia. Badanie genetyczne zajmą Ci tylko chwilę, warto ją poświęcić!