Długi ogon COVID-19, czyli długotrwałe dolegliwości po infekcji
Chroniczne zmęczenie
Zmęczenie powirusowe (PVF) i zespół zmęczenia powirusowego (PVFS) to najbardziej typowe spośród postcovidowych powikłań. Objawiają się one obniżeniem wytrzymałości i sprawności - często nie tylko fizycznej, ale także intelektualnej. Osoby, które przed chorobą były aktywne, uprawiały sport, po kilku tygodniach od zakażenia mają problem z wykonywaniem codziennych czynności - wejściem po schodach czy pójściem na zakupy. Sporo z nich zgłasza trudności poznawcze (zaburzenia pamięci, koncentracji), problemy ze snem, a także stany apatii i pogłębionego lęku.
Zaburzenia oddechowe
Objawem długiego ogona COVID-19 jest duszność wysiłkowa. Pacjenci opisują ją najczęściej jako trudności z nabraniem powietrza czy uczucie jego braku w klatce piersiowej. Zgodnie z badaniami uczucie duszności może utrzymywać się do dwóch miesięcy po zakażeniu. Lekarze nie wiedzą, czy ten objaw związany jest z nieprawidłowościami w obrębie układu oddechowego, czy z zaburzeniami pozapłucnymi (arytmia, niewydolność serca).
Dolegliwości sercowo-naczyniowe
Kołatanie serca, ból w klatce piersiowej, budzenie się w nocy z zadyszką, obrzęk kostek - to kolejne dolegliwości długiego ogona COVID-19 towarzyszące pacjentom, którzy przeszli koronawirusa. Wymienione symptomy mogą świadczyć o problemach kardiologicznych, ujętych pod zbiorczą nazwą: sercowy zespół postcovidowy. Magazyn Diagnostic and Interventional Cardiology przytacza badania pracowników służby zdrowia ze zdiagnozowanym COVID-19. U aż 40% z nich wykryto zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia. Diagnostyka odbyła się dwa miesiące od przebytej infekcji i obejmowała badania laboratoryjne, rezonans magnetyczny i EKG.
Utrata smaku i węchu
Nawet 80% osób z pozytywnym wynikiem testu na COVID-19 doświadcza utraty smaku i węchu. U części z nich ten nieprzyjemny objaw ustępuje w ciągu 28 dni. Zdarzają się jednak sytuacje, w których brak smaku i węchu utrzymuje się przez kilka miesięcy. Wynika to ze zmian neuronalnych. Receptory ACE2 wirusa, ułatwiające wnikanie patogenu do organizmu, uszkadzają komórki zapewniające wsparcie dla neuronów węchowych. W wyniku tego dochodzi do obrzęku, i choć same neurony węchowe nie są uszkadzane, infekcja zaburza ich prawidłowe funkcjonowanie.
Zaburzenia psychiczne
Według badań przeprowadzonych przez Oxford Health Biomedical Research Centre COVID-19 zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń psychicznych. Badania wykazały, że 1 na 5 osób przechodzących infekcję w ciągu 3 miesięcy od zakażenia otrzymuje diagnozę psychiatryczną. U pacjentów rozpoznano m.in. depresję, bezsenność, a nawet demencję. Po infekcji pojawiły się u nich również zaburzenia lękowe czy stan majaczenia - uczucie podobne do snu, w którym odbiór rzeczywistych bodźców zostaje zaburzony.
Mgła mózgowa
Jednym z objawów long COVID-19 jest mgła mózgowa. Naukowcy nie znają dokładnego mechanizmu jej powstawania - część badaczy podejrzewa, że układ immunologiczny, pobudzony do pracy w wyniku infekcji wirusem SARS-CoV-2, może omyłkowo atakować komórki układu nerwowego (jest to jednak na ten moment wyłącznie hipoteza). Mgła mózgowa dotyka zazwyczaj pacjentów z ciężkim przebiegiem choroby i objawia się dezorientacją, łatwą utratą koncentracji, zapominaniem oraz problemami komunikacyjnymi.
Parestezje
Innymi zaburzeniami neurologicznymi dotykającymi ozdrowieńców są parestezje. Osoby mające za sobą infekcję koronawirusem mogą odczuwać mrowienie, pieczenie, drętwienie bądź kłucie w obrębie kończyn. Te nietypowe wrażenia nie mają żadnej przyczyny fizycznej - są związane z nieprawidłowościami w obrębie układu nerwowego.
Wypadanie włosów po COVID-19
Infekcja koronawirusem osłabia organizm, co może prowadzić do zmian nie tylko narządowych, ale i dermatologicznych. Wypadanie włosów po COVID-19 określane jest jako telogenowe i polega na skróceniu fazy wzrostu włosów, w wyniku czego dochodzi do ich przerzedzenia. Zjawisko to może wynikać zarówno z ogólnego osłabienia organizmu, jak i stresu towarzyszącemu zakażeniu.
Anemia po covidzie
Badania wykazały, że wirus SARS-COV-2 uszkadza krwinki czerwone, prowadząc do anemii. U części chorych stwierdzono anemię hemolityczną, czyli typ anemii polegający na skróceniu życia erytrocytów w wyniku infekcji wirusowej. Po przejściu infekcji COVID-19 pacjenci zgłaszają osłabienie, łatwą męczliwość, bóle i zawroty głowy, a także trudności ze skupieniem uwagi. Są to objawy charakterystyczne właśnie dla anemii.
Screening postcovidowy
Jak podkreśla dr hab. n. med. Filip M. Szymański, prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Cywilizacyjnych, obecnie nie istnieją wytyczne dotyczące postępowania z pacjentami pocovidowymi. W diagnostyce powikłań po zakażeniu koronawirusem bardzo ważne jest indywidualne podejście i interdyscyplinarność. Wiele osób zmagających się z długim ogonem COVID-19 cierpi na inne schorzenia przewlekłe, w tym cukrzycę czy choroby sercowo-naczyniowe. Dodatkowo długofalowe skutki koronawirusa mogą dotyczyć różnych narządów i wymagać zaangażowania pulmonologia, kardiologa czy specjalisty chorób zakaźnych. Wszystko to sprawia, że diagnostykę w kierunku powikłań po COVID-19 należy prowadzić szeroko, z troską o całościowe postrzeganie organizmu pacjenta - niestety, nie ma tutaj jasnej ścieżki postępowania.
Badania dla osób po infekcji wirusem SARS-CoV-2
Stan zdrowia po przejściu COVID-19 pomagają określić badania - zarówno laboratoryjne, jak i pozalaboratoryjne. To dzięki nim lekarz jest w stanie zidentyfikować zaburzenia pracy poszczególnych narządów, ocenić ich stopień oraz dobrać terapię, która przyczyni się do poprawy kondycji organizmu i samopoczucia.
Badania laboratoryjne, które warto wykonać po przejściu infekcji wirusem SARS-CoV-2, to:
- morfologia krwi - badanie przeglądowe, pozwalające ocenić jakość i ilość komórek krwi;
- d-dimer, ilościowo - wskaźnik istotny dla oszacowania ryzyka epizodów zatorowo-zakrzepowych;
- CRP, ilościowo - jeden z markerów stanu zapalnego toczącego się w organizmie;
- kreatynina - parametr umożliwiający ocenę funkcjonowania nerek;
- próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP) - badanie enzymów wątrobowych, dające obraz stanu tego narządu.
- dehydrogenaza mleczanowa (LDH) - wskaźnik przydatny przy rozpoznawaniu przyczyny i miejsca uszkodzenia tkanek.
- witamina D - składnik kluczowy dla m.in. odporności, zdrowych kości i dobrego samopoczucia psychicznego.
Wszystkie powyższe badania uzupełnione dodatkowo o test w kierunku przeciwciał anty-SARS-CoV-2 znajdziesz w naszym e-PAKIECIE PO COVID-10.
Diagnostykę dobrze jest uzupełnić również badaniami takimi jak:
- rentgen płuc - na podstawie zdjęcia lekarz jest w stanie zidentyfikować charakterystyczne dla procesu zapalnego zmiany, które trudno wykryć w tradycyjnym badaniu osłuchowym.
- EKG - to badanie pozwala ocenić aktywność serca. Jeśli lekarz zaleci, można rozszerzyć diagnostykę o badania holter czy echo serca.
- spirometria - wykonywana po kilku miesiącach od zakażenia pozwala pogłębić diagnostykę w kierunku zmian płucnych.
Powikłania po COVID-19 mogą utrudniać wykonywanie codziennych obowiązków i obniżać jakość życia. Dlatego nie wahaj się pytać lekarza, czy Twoje obecne problemy są związane z przebytą infekcją. Specjalista przeprowadzi diagnostykę i dobierze terapię, która zminimalizuje długofalowe konsekwencje zakażenia.
Spis treści
- Długi ogon COVID-19, czyli długotrwałe dolegliwości po infekcji
- Chroniczne zmęczenie
- Zaburzenia oddechowe
- Dolegliwości sercowo-naczyniowe
- Utrata smaku i węchu
- Zaburzenia psychiczne
- Mgła mózgowa
- Parestezje
- Wypadanie włosów po COVID-19
- Anemia po covidzie
- Screening postcovidowy
- Badania dla osób po infekcji wirusem SARS-CoV-2
